Sedert die wetenskaplike ondersoek na die Bybel jare gelede begin het, het die godsdienstige landskap stadig maar seker ontvou in twee breë godsdienstige strome wat langs mekaar vloei en mekaar grotendeels uitsluit. Daar is baie kerke wat hulleself in die tradisionele stroom van die Christendom bevind wat die legitimiteit van Bybelwetenskap in beginsel ontken. Bybelwetenskaplikes - wat veral in die raamwerk van die gereformeerde teologie 'n tuiste gevind het (alhoewel sommige van hulle selfs daar ongemaklik voel) - is weer van mening dat die eersgenoemde groep 'n pre-wetenskaplike benadering tot die Bybel volg wat in die wetenskaplike tyd waarin ons lewe geen legitimiteit meer het nie. Tussen hierdie pole is daar baie mense wat oor die geldigheid van hierdie paradigmas nadink. 'n Boek soos Hier staan ek... is 'n voorbeeld daarvan (sien bespreking). Uiteindelik gaan dit oor die ruimte wat vir geloof geskep word.
Ons lewe in 'n tyd waarin daar 'n intense godsdienstige debat plaasvind. Aan die een kant is daar die Christene wat in 'n bykans twee-duisend jaar oue tradisie staan wat glo dat ons die Bybel onvoorwaardelik kan en moet glo en toepas. Aan die ander kant is daar die Bybelwetenskaplikes en ander teoloë wat radikaal met die tradisionele opvattinge gebreek het en wat die Bybelse teks glad nie as "heilig" beskou nie, maar gewoon as 'n boek waarin daar van mense se denke oor God vertel word. Tussen hierdie teenpole is daar natuurlik meer genuanseerde sieninge, asook die groter samelewing met baie mense wat vrae vra, wat wonder of hulle maar net als so kan glo, wat twyfel. Die eerste groep loop die gevaar dat hulle hulself uit die gesprek uitsluit en dat hulle mettertyd feitlik geen inpak meer op die samelewing sal hê nie. Die tweede groep kan mense se geloof radikaal ondermyn en in effek die deur na 'n sekulêre samelewing oopmaak (sommige van hulle glo self nie meer nie).
In hierdie skrywe bekyk ek elk van hierdie groepe van nader. Ek kyk watter persepsies hulle van mekaar het, wat hulle essensiële vertrekpunte is, wat die inpak van hul sieninge op geloof is en hoe gewone Christene sinvol hul eie perspektief kan vorm. Ekself kom uit 'n tradisioneel-Christelike agtergrond (soos bykans almal in Suid Afrika) en beskou myself as 'n behoudende Christen. Ek het die afgelope tyd oor verskeie sake met persone wat hulle aan die kant van die Bybelwetenskap skaar, asook met Sakkie Spangenberg self, binne die raamwerk van die tydskrif Markplein gesprek gevoer. Ek sal in hierdie skrywe meer van my eie ervaring in hierdie verband vertel.
Persepsies skep die werklikheid
Tradisionele Christene en Bybelwetenskaplikes bevind hulleself in twee opponerende paradigmas wat grotendeels onversoenbaar met mekaar is. Elk leef in hul eie paradigma - dit is perspektiewe wat oor jare deur andere, veral die leiers in hul gemeenskap, by hulle ingeprent is. Alhoewel hulle dit nie besef nie, is hulle 'n produk van die godsdienstige of intellektuele kultuur waaruit hulle kom. Soos die filosowe Martin Heidegger (in die algemeen) en Thomas Kuhn (meer spesifiek vir die akademiese wêreld) getoon het, is alle mense - gewoonlik sonder dat hulle dit besef - tot in hul diepste menswees deur die kultuur waaruit hul kom gevorm. Dit beteken dat hulle in effek nie vry en openlik oor sake nadink nie. Hulle denkpatrone is gevorm deur die persone waarna hul opsien, die boeke en tydskrifte wat hul lees en die algemene perspektiewe wat in hul kringe gehandhaaf word. Hulle praat 'n eiesoortige taal, het sekere gemene gebruike asook sekere verwagtinge van mekaar wat as aanvaarbare gedrag in hul geledere beskou word. Hulle is oor jare - soos hulle in daardie paradigma opgebring is - gevorm tot die mense wat hulle is.
Hierdie verbondenheid tot 'n bepaalde paradigma het noodwendig tot gevolg dat almal (selfs in die algemeen) 'n sekere blindekol het. Wanneer 'n mens na iemand luister wat uit 'n ander paradigma kom, dan word dit dadelik binne die paradigma waaruit jyself kom verstaan. Daardie persoon word dadelik verstaan volgens die perspektiewe wat daardie paradigma van die ander een het. Sodra die hoorder die spreker aan 'n sekere paradigma toegeken het, word daar summier aanvaar dat als wat hulle sê - en gaan sê - ooreenkom met die karikatuur wat daardie groep van die ander het. Dit beteken dat die persepsies wat die groepe van mekaar het uiteindelik die werklikheid is waarbinne hulle met mekaar in interaksie kom. Die gevolg is dat hulle nie mekaar "hoor" nie en in effek by mekaar verby praat. Daar word gewoon van meets af aanvaar dat die ander persoon se siening "verkeerd" is en daar word nie ruimte gemaak dat daardie persoon ook 'n geldige punt kan hê nie. In baie gevalle is hul uitsprake gewoon vir die ore van ander luisteraars bedoel om hulle na hul siening te probeer oorhaal.
Wat sulke persepsies betref, beskou die tradisionele Christene die Bybelwetenskaplikes as persone wat die wetenskap klakkeloos naloop en in die proses die geloof verloën. Dat hulle daarop uit is om die Bybelse teks radikaal te kritiseer en so die gesag daarvan ondermyn. Dat hulle die basiese waarhede van die evangelie prysgegee het. Aan die ander kant beskou Bybelwetenskaplikes die tradisionele Christene as mense wat op 'n pre-wetenskaplike wyse met die Bybelse teks omgaan. Hul sieninge is primitief en onvanpas vir die wetenskaplike eeu waarin ons lewe. Hulle is van die werklikheid verwyder.
Die tradisionele Christendom het ongelukkig ook in die verlede baie mense van die kerk vervreem deur hul liefdeloosheid, onbuigsame dogma en die harde sweep van sensuur. Dit het nie alleen diep psigologiese letsels gelaat nie, dit het ook daardie groep onherroeplik van die tradisionele Christendom vervreem. In die boek Hier staan ek... maar ek kan nie sê wie ek is nie en ek is nie alleen nie (Griffel, 2011) vertel 'n aantal persone, waaronder vyf anonieme predikante, omtrent hul negatiewe belewing van die tradisionele Christelike geloof. Onder hulle tel 'n groot aantal persone wat hulle tans in die sfeer van die Bybelwetenskaplike denke bevind - waaronder Sakkie Spangenberg wat as 'n leidende figuur in daardie kringe erken word.
Bybelwetenskaplikes beklee egter nie die morele hoë grond nie en sommige tree op dieselfde wyse op teenoor diegene wat met hulle verskil. Daar is duidelik persone aan albei kante van die spektrum wat nie ander standpunte kan verdra nie - en wat hard en liefdeloos oorkom. Ek het persoonlik al sulke gedrag in verskeie situasies beleef. Ook vanuit Bybelwetenskaplike kringe. Ek kan dit toelig uit my ervaring met die elektroniese tydskrif Markplein. In Januarie 2012 het ek die eerste maal die tydskrif per epos ontvang. Die redakteurs van die tydskrif was vroeër deel van die redakteurspan van Hier staan ek.
Daar het deur die loop van 2012 'n lewendige gesprek oor dinge soos die historisiteit van die Israeliete se uittog en die wetenskaplikheid van Bybelwetenskap ontwikkel. Op 'n stadium was ek en Sakkie Spangenberg die belangrikste opponerende stemme (oor die wetenskaplikheid van Bybelwetenskap). Daarom het dit my nogal verbaas dat die redakteurs hom - as my direkte opponent in die gesprek - gevra het om my boek Op soek na Abraham en sy God, 'n studie oor die historisiteit van die Genesis-verhale (Griffel, 2012) te resenseer ('n mens sou dink dat iemand neutraal so iets moet doen). Ek kan uit die resensie aflei dat hy waarskynlik nie meer as die inleiding en die eerste hoofstuk gelees het nie. Hy het die resensie as 'n geleentheid gesien om sy venyn op my te projekteer en het probeer om my belaglik te maak. Hy aanvaar gewoon dat sy paradigma die enigste geldige een is en dit het nie by hom opgekom dat ek gewoon nie by sy paradigma inkoop nie. (Gelukkig het daar darem net te vore 'n baie meer vriendelike resensie in die TEO verskyn - die tydskrif van die teologiese fakulteit van die Universiteit van Pretoria - geskryf deur Gerda de Villiers wat self in daardie paradigma staan.) [1] In 'n sekere sin het presies gebeur waarteen ek vroeër in 'n brief aan Markplein (Feb 2012) gewaarsku het, naamlik dat sommige Bybelwetenskaplikes soos die Atheners van destyds nie ander stemme op die markplein kan verdra nie en hul bes sal doen om sulke stemme te smoor (soos destyds met Sokrates gebeur het).
Dit was vir my duidelik dat Sakkie glad nie belang gestel het om te hoor wat ek sê nie. Ek het reeds in 'n brief in die vorige uitgawe (Sep 2012) geskryf: "Volgens Sakkie [se skrywe in Markplein Mei/2012] het ek ''n broertjie dood' aan die woord 'Bybelwetenskaplike'. Dit lyk vir my so al of Sakkie my met hierdie opmerking soos 'n lastige vlieg probeer afskud. Hy ignoreer my problematiek en gaan gewoon voort om te bevestig dat 'vakspesialiste' soos hy weet wat hulle doen. So asof ander mense geen reg het om vrae te vra nie. So asof net hy en ander 'Bybelwetenskaplikes' die reg het om uiteindelik uitsprake oor die 'wetenskaplikheid' van hul studieveld te maak. Na my mening gaan dit hier oor die wortel van die problematiek wat die huidige godsdienstige gesprek in Suid-Afrika raak...
Dit lyk vir my so al of Sakkie nog in die raamwerk van die moderne (waarby ek modernistiese bedoel) paradigma opereer (Diek se artikels in Markplein toon dieselfde inslag). Dit blyk vir hom moeilik te wees om te aanvaar dat ons vandag vir verskeie narratiewe kan ruimte maak en dat 'wetenskaplikes' soos hy wat in hul vakdissiplinêre paradigma vasgevang is (soos die wetenskapsfilosoof Hans Kuhn uitgewys het) dit uit die aard van die saak moeilik vind om te aanvaar dat ander narratiewe ook geldig kan wees. Oor sy summiere verwerping van die moontlikheid dat prominente Bybel figure soos Abraham werklik kon lewe, kan ek net na die werk van Martin Bernal verwys (veral bekend vir sy boek 'Black Athena'), wat toon dat die 'hiperkritiese' en 'beterweterige' houding van geleerdes nie aan die feit verander dat diegene wat die tekste geskryf het baie nader aan daardie gebeure gelewe het nie (in direkte kontinuïteit van daardie vroeë tradisie)... Vir enige 'oop gesprek' is dit belangrik dat die gespreksgenote regtig probeer om na mekaar te luister. Ek is nie seker of Sakkie (en Diek) regtig 'hoor' wat ek sê nie." (brief verkort) Na die episode het ek gewonder of ons mekaar ooit sal "hoor" en of daar nie 'n onoorbrugbare paradigmatiese gaping tussen ons is nie.
Die kernwaarhede van elke paradigma
Elk van die groepe huldig sekere sieninge wat hulle tot onaantasbare "waarhede" verhef. Dit is veral die verskillende wyses waarop hulle die Bybel as teks beoordeel wat hulle fundamenteel van mekaar skei. Tradisionele Christene aanvaar dat die Bybelse tekste oorspronklik deur bekende skrywers soos Moses, Samuel, Dawid en so meer opgeteken is, dat dit oorspronklik onder leiding van die Heilige Gees woordeliks korrek geskryf is, dat dit as sodanig (behalwe vir kleinere foute wat met die oordra ingesluip het) aan ons oorgelewer is, dat dit 'n betroubare bron oor die geskiedenis is, dat dit in geheel gesien oor God se verlossingsplan met die mens handel en dat dit as die geïnspireerde "Woord van God" beskou moet word. Bybelwetenskaplikes is op hul beurt van mening dat die Bybelse teks op 'n laat stadium deur (meestal) onbekende skrywers opgeteken is (die tekste van die Ou Testament is grotendeels tydens en na die Babiloniese ballingskap geskryf en die Nuwe Testament lank na die gebeure waaroor dit handel), dat dit op dieselfde vlak as ander antieke tekste beskou moet word, dat dit nie 'n betroubare bron oor die geskiedenis is nie, dat dit grotendeels oor mense se denke oor God handel en dat dit dus as "mense se woorde oor God" gereken moet word.
Tradisionele Christene aanvaar hul sieninge "deur die geloof". Alhoewel hulle die Bybelse teks natuurlik baie versigtig bestudeer, neem hulle in baie gevalle nie kennis van ander buite-Bybelse antieke literatuur wat lig op die Bybelse teks kan werp nie. Hulle word ook nie aan die wyer gesprek oor die tekste blootgestel nie en behou uiteindelik hul kohesie deurdat hul sieninge gewoon as norm binne hul eie geledere beskou word. Baie tradisionele Christene glo dat hulle nie op enige van die "Bybelse waarhede" kan skiet gee nie omdat dit niks anders as kompromie met liberalisme sal wees nie. Wat die Bybelwetenskaplikes betref, aanvaar hulle dat die "wetenskap" hul sieninge onderskryf. Hulle aanvaar dat argeologiese ondersoek getoon het dat die Bybel nie 'n betroubare bron oor die geskiedenis is nie (meestal omdat daar in baie gevalle volgens hulle nie "genoegsame" bewyse gevind kon word nie). In die raamwerk van akademiese studies dwing hulle hul beskouing as die enigste geldige benadering tot die Bybelse teks af.
Daar is baie Christene wat probeer om hul geloof op 'n manier met die wetenskaplike benadering tot die Bybel te versoen. Binne die raamwerk van die gereformeerde teologie - waar die wetenskaplike ondersoek na die Bybel as vertrekpunt geneem word - word verskillende strategieë gevolg om dit te bewerkstellig. So word daar tipies aanvaar dat die waarde van die teks vir ons geloof uiteindelik daarin lê dat ons baie kan leer oor die wyse waarop daardie mense oor God nagedink het. Die teks moet dus nie as 'n bron oor die geskiedenis beskou word nie; dit gaan uiteindelik oor die teologiese denke wat in die teks na vore tree. So skryf Gerda de Villiers in die genoemde resensie oor my boek Abraham en sy God waarin ek 'n saak vir die betroubaarheid van die Genesis-verhale as 'n bron oor die antieke geskiedenis van Israel maak, die volgende:
"[O]m die tekste met argeologie en harde historiese feite te laat klop, misken die intensie van die Bybel: dit wil juis nie ‘n betroubare gesaghebbende bron van die geskiedenis wees nie... Die vraag is dan nie na Abraham as historiese figuur nie, maar na die teologie – of teologieë rondom die Abraham-figuur. Deur tekste het Ou Israel nie ‘n historiese Abraham nie, maar ‘n teologiese Abraham en sy God beskryf. En dít is die Bybelwetenskappe se soektog: nie ‘n historiese Abraham nie, maar ‘n Abraham soos wat Ou Israel hom verstaan het." [2]
Hierdie strategie oorkom die wetenskaplike problematiek rakende gebrek aan bewyslas (vir Bybelse gebeure) asook wonderwerke. Maar dit ondermyn die gesag van die Bybel tot so 'n mate dat dit bykans vir die gemiddelde persoon onhoudbaar word om steeds vertroue in die Bybelse boodskap van verlossing te hê. As die betroubaarheid van die Bybel as bron oor die geskiedenis prysgegee word, dan kom ons uiteindelik voor die vraag te staan: moet ons dieselfde omtrent Jesus doen? Is sy historisiteit ook nie belangrik nie. Op hierdie punt gooi gereformeerde teoloë wal. Sommige soos Ben de Toit (in sy boek God? Geloof in 'n postmoderne tyd (Griffel, 2012)) skop by Jesus vas. Alhoewel hy die bestaan van Satan prysgee en uiteindelik in 'n "God agter God" glo, is die opstanding van Jesus die plek waar hy die streep trek. Maar hoe volhoubaar is so 'n posisie in die raamwerk van Bybelwetenskap?
Christene - veral diegene uit die meer tradisionele stroom - sien hierdie uitkoms as een rede waarom daar in die eerste plek nie aan die eise van die wetenskap toegegee moet word nie. Die gemiddelde persoon is egter nie gemaklik met 'n geloof wat glad nie op 'n sinvolle wyse met die wetenskap in gesprek tree nie. Hulle staan voor 'n dilemma: daar word algemeen aanvaar dat die wetenskap die norm vir alle studievelde moet wees, maar terselfdertyd lyk dit of die wetenskap alle deure vir geloof toemaak. Die vraag is egter of die wetenskap inderdaad die sieninge van Bybelwetenskap onderskryf? Alhoewel dit op die oog af so mag lyk, is dit nogal nie die geval nie. Oor die laaste aantal jare is daar 'n nuwe wending in feitlik alle studievelde waarin daar indringende vrae oor die filosofiese gronde - dit is die basiese veronderstellings wat deur wetenskaplikes gemaak word - gevra word. Die vraag is dus: Hoe wetenskaplik is die wetenskap - en meer spesifiek Bybelwetenskap?
Alhoewel Bybelwetenskaplikes gewoonlik aanvaar dat die "waarhede" van die tradisionele Christendom onhoudbaar is, is hul eie "waarhede" nie so vas en seker as wat hulle self dink nie. Bybelwetenskap is glad nie 'n empiriese wetenskap soos byvoorbeeld fisika, biologie en so meer nie. Dit word onder die sogenaamde "hermeneutiese" dissiplines gereken - dit is die interpreterende studievelde. Hier gaan dit oor die interpretasie van tekste. Alhoewel Bybelwetenskaplikes van mening is dat ander studievelde soos argeologie hul aanslag tot die tekste noodsaak, is dit nie so nie. Daar was oor die laaste aantal jare indringende gesprekke binne argeologiese kringe en daar is grotendeels afgesien van alle pogings om argeologie as 'n empiriese wetenskap te bedryf (sien die artikel op my blog: A critique of archaeology as a science). Daar het 'n groter openheid ontwikkel dat daar verskeie interpretasies van die data kan wees en dat verskillende narratiewe moontlik is. Dit lyk egter nie of die implikasies van hierdie gesprek al werklik tot Bybelwetenskaplike kringe deurgedring het nie. Hul liefde vir die uitdrukking "Bybelwetenskap" (wat eintlik net teksstudies is) en hul houding laat dit soms lyk of hulle onder die wanindruk verkeer dat hulle 'n ware (empiriese) "wetenskap" bedryf.
Alhoewel dit vir die Bybelwetenskap ondenkbaar is, is daar duidelik ruimte vir ander interpretasies van die Bybelse teks as die wat hulle voorstaan. Argeologiese ondersoek het beslis nie die Bybel verkeerd bewys nie (die saak van Bybelwetenskaplikes in hierdie verband berus grotendeels op die gebrek aan "genoegsame" data) en die Bybelskrywers self maak daarop aanspraak dat hulle 'n betroubare weergawe van Israel en later die kerk se geskiedenis opgeteken het. Die probleem het eerder met wonderwerke te doen. Die vraag is dan of ons kan glo dat God bonatuurlik in die geskiedenis ingegryp het en of ons dit op wetenskaplike gronde as mites en magiese beskouinge van primitiewe mense afmaak. Op hierdie punt gaan dit uiteindelik daaroor of ons glo dat God wonderbaarlik in Israel en die kerk se geskiedenis kon werk of nie. Dit val buite die raamwerk van die wetenskap.
Hoe om die geloof te behou?
Daar kan uiteindelik gevra word: Wat is die impak van die verskillende paradigmas op geloof? Daar kan geen twyfel bestaan dat die tradisionele Christendom baie mense deur hul harde en liefdelose dogma van die geloof vervreem het nie. In die boek UnChristian, what a new generation really thinks about Christianity... and why it matters (BakerBooks, 2007), waarin navorsing oor buitestaanders se persepsies oor evangeliese Christene in die VSA bespreek word, skryf die outeurs (self evangeliese Christene): "Painful encounters with the faith also have a strong influence on what a person thinks of Christianity. In fact, we discovered that one-fifth of all outsiders, regardless of age, admitted they 'have had a bad experience in a church or with a Christian that gave them a negative image of Jesus Christ'... Being hurt by Christianity is far more common among the young than among older outsiders. Three out of every ten outsiders said they have undergone negative experiences in churches and with Christians" (p32).
Die persoonlike getuienisse in Hier staan ek is duidelik in lyn met hierdie navorsing. Wat egter opval, is dat die meeste van die persone wie se getuienisse in die boek opgeneem is, ouer mense is. Dit staan in kontras met die Amerikaanse getuienis. Wat kan die rede wees? Dit het moontlik daarmee te doen dat die Afrikaner kultuur in sigself 'n paar dekades terug soms nog 'n harde, ongenaakbare kant gehad het. Die Christelike belewenis in Afrikaner kringe was tot 'n groot mate 'n weerspieëling en projeksie van die wyer Afrikaner kultuur. Dit verander egter nie aan die feit dat die meeste bydraers ook hul vervreemding van die kerk aan die "simplistiese en onhoubare" sieninge van die tradisionele Christendom toeskryf nie. Vir hulle is die tradisionele beskouinge net nie meer relevant tot die wetenskaplike eeu waarin ons lewe nie.
Wat verder omtrent die bydraers opval, is hoeveel van hulle predikante is of was. Hoekom sal so baie predikante hul geloof verloor of ten minste twyfel? Die antwoord hierop het duidelik nie net met die praktiese belewing in die kerk te doen nie maar ook met die teologiese opleiding waartydens hul intellektuele-godsdienstige basis gelê is. Uit die voorafgaande bespreking is dit duidelik dat die Bybelwetenskaplike aanslag wat in die gereformeerde teologie gevolg word 'n belangrike bydraende faktor in hul geloofsherbesinning kon wees. As die wetenskaplike aanslag tot die Bybel onkrities tot sy noodwendige implikasies deurgevoer word, is dit duidelik dat die ruimte vir geloof aansienlik ingeperk word. Die Bybelwetenskaplike benadering werk ongeloof aan die hand. Daarom is dit nodig dat die wetenskaplike basis vir hierdie benadering opnuut onder oë geneem word - dit is nie so "wetenskaplik" as wat algemeen veronderstel word nie.
Daar is natuurlik baie predikante en ander Christene wat met die Bybelwetenskap bekend is, maar wat nie by al haar veronderstellings inkoop nie. Hulle aanvaar dat daar plek vir 'n gesonde vorm van tekskritiek is, maar hulle aanvaar nie die veronderstelling dat die Bybelse teks slegs as teologiese nadenke oor God beskou moet word nie. Hulle is van mening dat daar genoegsame getuienis is dat die Bybelse verhale wel as betroubaar aanvaar kan word. Vir hulle is hierdie punt baie belangrik omdat dit die gesag van die Bybel as "Woord van God" onderlê. Sommige van hulle staan nader aan die tradisionele beskouinge en onderskryf dinge soos die woordelikse inspirasie van die Bybel, die skepping in ses sondae en so meer. Andere onderskryf eerder 'n integriteitsiening van inspirasie (sien die bylaag in my boek Abraham en sy God) en is gemaklik met die Groot Knal (alhoewel dalk nie met Neo-Darwinistiese evolusie nie). Maar hulle staan by die basiese leerstellings van die Christelike geloof. En hulle streef hopenlik om deurgaans in hul interaksie met andere (en veral diegene wat met hulle verskil) die gesindheid van Christus te openbaar.
Alhoewel die Bybelwetenskap nooit die tradisionele perspektief waarin alle tekskritiek summier afgewys word se geldigheid sal aanvaar nie, is daar geen rede om die bestaansreg van ander sinvolle narratiewe te ontken nie. Alhoewel hierdie geleerdes vanweë hul langdurige blootstelling aan die voorveronderstellings van hul eie paradigma nie met ander narratiewe gemaklik is nie, is dit hoog tyd dat hulle afsien van hul pogings tot hegemoniese beheer oor interpretasie. Dit is juis wat die postmoderne mens uit die foute van modernisme geleer het: niemand het 'n alleenreg op interpretasie nie. As Gerda de Villiers dus skryf: "[Die Bybel] wil juis nie ‘n betroubare gesaghebbende bron van die geskiedenis wees nie", dan is dit beslis nie 'n feitlike wetenskaplike stelling nie; dit is gewoon 'n projeksie van haar eie paradigmatiese verbondenheid.
Baie Christene is, net soos die gemiddelde persoon op die markplein van denke, op soek na sinvolle interpretasies. Interpretasies wat relevant is vir die wetenskaplike tyd waarin ons lewe, maar wat terselfdertyd genoeg ruimte skep vir geloof. Tradisionele Christene huldig soms sieninge wat net nie meer vir die kontemporêre mens sin maak nie en dus geloof ondermyn. Ingeligte mense kan net nie meer vrede maak met sieninge wat teen alle wetenskaplike feite ingaan nie. Aan die ander kant huldig Bybelwetenskaplikes sieninge wat nie alleen geen wetenskaplike gronde het nie (wat die vakgebied vanweë haar diep wortels in modernisme geërf het), maar wat ook die ruimte vir geloof aansienlik inperk. Beide paradigmas dra dus by tot ongeloof. Wat nodig is, is sinvolle interpretasies wat genoegsame ruimte vir geloof skep.
Slot
Die tradisionele Christendom en die Bybelwetenskap staan as twee onversoenbare teenpole teenoor mekaar. Twee paradigmas wat nie mekaar se taal verstaan nie en wat ook nie geïnteresseerd is om na mekaar te luister nie. Twee paradigmas wat oor jare gevorm is en wat nie maklik sal verander nie. Beide hou vas aan hul "waarhede" - die een groep aan die waarhede van die "geloof" en die ander aan die waarhede van die "wetenskap". Tog is die geloof nie van meets af in kompetisie met die wetenskap nie - ons kan in wonderwerke glo al dink ons dat die wetenskap oor die algemeen die wette van ons wêreld goed beskryf. Die dae waarin Bybelwetenskaplikes gedink het dat hulle narratief die enigste geldige narratief is, is ook verby. Bybelwetenskap is glad nie so wetenskaplik as wat soms in daardie kringe gedink word nie. Dit is juis hierdie beperking van Bybelwetenskap wat die ruimte skep waarin ander geldige interpretasies kan bestaan. Daar is vandag ruimte vir verskillende sinvolle narratiewe. Daar is ruimte vir die gemiddelde persoon om hul eie narratief saam te stel - om vir hulleself te dink. Om dit so te konstrueer dat dit ruimte maak vir geloof.
[1] In Op soek na Abraham en sy God argumenteer ek dat die Genesis-verhale sedert die vroegste tye in Israelitiese kringe oorgelewer is (die pre-patriargaalse verhale is dus nie tydens die ballingskap uit Babilonië ontleen nie). Ek voer verskeie argumente hiervoor aan wat veral op argeologiese getuienis, vroeë Sumeriese en Akkadiese tradisies asook die oorspronge van die Israeliete se godskonsep berus (die oorspronge van El-Elyon, El-Sjaddai, Elohim - en Satan - in die raamwerk van die Hebreeuse goderaad). Alhoewel ek laasgenoemde as my belangrikste argument beskou, het nie Sakkie of Gerda enige opmerkings daaromtrent gemaak nie.
[2] Gerda gee te hoog op. Bybelwetenskaplikes kan nie daarop aanspraak maak dat hulle toegang tot die denke van Ou Israel het en dus weet hoe hulle Abraham verstaan het nie. Ons rekonstruksie van hul perspektiewe is maar net ons eie perspektiewe oor hulle.
Skrywer: Dr Willie Mc Loud. Ref. www.wmcloud.blogspot.com; wmcloud@yahoo.com
As jy die artikel sinvol vind, stuur dit aan andere wat ook in die kontemporêre godsdienstige gesprek geïnteresseerd is. Share dit. So kan al meer mense saampraat.
Lees Willie Mc Loud se artikels
A critique of Biblical Criticism as a scholarly discipline
A critique of archaeology as a science
Lees die resensie van Gerda de Villiers in TEO hier.
Die Markplein uitgawe (Okt 2012) waarin Sakkie Spangenberg se resensie van Abraham en sy God verskyn, is nog nie op hul webblad gepos nie.
Wednesday, 31 October 2012
Sunday, 14 October 2012
Islam's role in the upcoming world order
After the Arab Spring the question is: What role will the countries of the Arab Spring play in the upcoming world order. Will they become true democracies or Islamist states at odds with the West? Will stability return or will militant groups assert themselves in the public space created by the revolutions? What impact will the conflict in Syria have on the wider Middle Eastern situation? Such an inquiry should include some understanding of the main forces at work within those Islamic communities and the goals they aspire to. In this article I focus on the Salafists, the Sufi's, the Muslim Brothers and the Shiites, asking: How will each of these groups try to influence the process of change? And how will the poles of influence in the Middle East amplify these influences? What will the new world order eventually look like?
The Arab spring has changed the face of the Islamic world. Arab dictators were swept away by popular uprisings. Democratic elections have taken place in Tunisia, Egypt, Morocco, Libya and Yemen. The euphoria of the revolutions, during which whole populations stood together against their rulers, have in the post-revolutionary period been replaced by cold, calculated power struggles for positions in the new political landscape. Not all the new role players are enthusiastic about democracy. The role of extremist forces in these societies have become more accentuated - in Libya the US ambassador was killed on 12 September 2012 in a terrorist attack that coincided with the popular anger against a trailer of an anti-Islam film posted on YouTube. A question frequently asked is: Who will prevail?
These changes in the Muslim world introduced a more complicated world scene. Previously it was possible to describe the world situation in rather simple terms, for example, the West versus Communism or the West versus Al-Qaeda. The fight against Al-Qaeda did not really involve the rest of the Muslim world (except for Pakistan). The Arab dictators kept their populations in check and the fight against Al-Qaeda was, for the most part, fought in far-away areas outside the borders of civilization (in Afghanistan, Somalia, Yemen etc.). The Arab Spring has changed this stable political landscape. A more fluid situation has emerged that can lead to a total realignment in the political landscape of the Middle-East.
The only way to get some grip on this fluid landscape is to identify the main role players that compete for power. The most important of these are not merely involved in the local politics of each country; they are active all over the Middle East. Some work positively towards democracy and cooperation with the West; others strive to reestablish a Muslim caliphate and reject the Western way of life. Their influence on the other players will eventually determine what the new Middle East will look like. Who are the most important of these groups and what are their aims? Their chances of success are to a large extent determined by the poles of influence that amplify their efforts in one direction or another.
Important Muslim groups
The main players in the fluid landscape of the Muslim Middle East are the Salafists, the Sufi's and the Shiites. Although the Muslim Brothers and all their associated groups in other countries are also important, they are not a homogenous group with a particular political vision - their overall goal is to promote Islam in all aspects of life. Some of the Brothers are more sympathetic towards the Salafists and others towards the Sufi-perspectives. I will, therefore, discuss the Brothers as part of the fluid landscape in which these influences compete.
The Salafists is a grouping among Sunni Muslims who take their name from the first generation of Muslims who are collectively referred to as the "Pious Predecessors" (as-Salaf as-Saleh). They view those predecessors as model examples of Islamic practice and support literalist, strict and puritanical approaches to Islam. The Salafists grew in importance since the second half of the nineteenth century as a reaction to the spread of European ideas in Muslim society. In modern times Saudi King Faisal (1906-1975) embraced Salafism and it was through the generous financing of the House of Saud that the current worldwide Salafist movement came about.
The Salafists aspire to reestablish a Muslim caliphate. Caliphate means "dominion of a caliph ('successor')" and refers to a political-religious state governed in accordance with Sharia law. They hope to establish such a caliphate that will surpass national borders (seen as a Western ploy to divide Muslims). Many of these ultraconservative Salafists support violent jihad against civilians as a legitimate expression of Islam. They are active in all the Arab counties where revolutions have occurred.
The main opponent of the Salafists is the Sufi's. The Sufi's also trace their origins to the earliest followers of Muhammad. They are widespread among much of the Muslim world (both among Sunnis and Shiites) and adhere to a more liberal and free interpretation of Islam. The various Sufi orders have their own group liturgies and saints who are venerated in shrines. The orders meet frequently at local mosques, the homes of devotees, or at specific Sufi lodges known as zawiya’s. They are mystics - comparable to Rosicrucianism in the West. Although Sufism is not a political force as such, it has considerable influence behind the scenes. In the aftermath of the Arab revolutions, they have typically supported the liberal forces in the political landscape. They support a transition to true democracy.
In some Arab countries, the Salafists and Sufi's have come in direct conflict with each other. The Salafists view the Sufi teachings as "heretical" and claim that worshipping at graves and shrines is un-Islamic and idolatrous. In Libya, various Salafi attacks against Sufi shrines and libraries have occurred since the revolution. On 24 August 2012 Salafists razed the 500-year-old tomb of Sufi saint Sidi Abd As-Salam Al-Asmar and a mosque library in Zliten, a town 90 miles east of the Libyan capital. On the next day, they bulldozed the Sha’ab mosque in Tripoli. This happened after a prominent Saudi imam, Sheik Muhammad Al-Madkhalee issued a fatwa praising the desecration of Sufi graves and urging Libyan Salafists to do more to clear the North African country of any taint of Sufi worship.
These opposing groups compete for influence, not only in the wider framework of Muslim society but also in the ranks of the Muslim Brothers who are found all over the Arab world. The Brothers, offspring of the Egyptian Society of the Muslim Brothers (Muslim Brotherhood), are the most influential and largest Islamic movement in the Arab world. Hassan Al-Banna, the founder of the Egyptian Brothers, was himself a Sufi who participated in the revolution of 1919 against British rule. He adopted a policy of avoiding religious controversy and later rejected terror as a way to further their cause.
Both moderate as well as radical (Salafist) elements are present among the Brothers. One of the important moderate voices among the Brothers is Yusif Al Qaradawi, one of their most prominent intellectual leaders (who twice rejected an official position within the body). Stationed in Qatar, he is the head of the International Union of Muslim Scholars, and host of a popular Al Jazeera TV show on Islamic laws and principles. He rejects extremism and supports democracy. He supports "Islamic Sufism", praising those who practice it as pious. These, however, excludes Shiites, whom he views as heretics.
Al Qaradawi has called for dialogue with non-Muslims and wrote in his book titled The Lawful and Prohibited in Islam, "Islam does not prohibit Muslims to be kind and generous to peoples of other religions, even if they are idolaters and polytheists, ... it looks upon the People of the Book, that is, Jews and Christians, with special regard, whether they reside in a Muslim society or outside it. The Qur'an never addresses them without saying, 'O People of the Book' or 'O You who have been given the Book', indicating that they were originally people of a revealed religion." During a visit to Tahrir Square on 18 February 2011 he began his address with "Oh Muslims and Copts", referring to Egypt’s Coptic Christian minority, instead of the customary opening for Islamic Friday sermons 'Oh Muslims'. It seems that Mohammed Morsi, the current president van Egypt who was until his election himself a Brother, is of the same moderate persuasion.
The last important group is the Shiites. They originated directly after Mohammed's death when some of his followers supported Ali ibn Abu Talib, his cousin and son-in-law, as successor against others who supported one from his circle of close associates named Abu Bakr. The supporters of Ali became known as "Shiat Ali," or "followers of Ali," the source of the term "Shiite". The others became known as Sunnis (named after the Sunnah, the canon of Muhammad's teachings). Since that time the Shiites and Sunnis are the main groups claiming succession from Mohammed. Most Shiites recognize twelve imams in direct succession of Mohammed. The twelfth Imam disappeared in 874. Shiites believe that he did not die and will one day return.
In the sixteenth century, the Safavid dynasty came to power in Iran and forced its subjects to adopt the Shia form of Islam. Since that time the Iranian Shiites and the Arab Sunnis were in constant rivalry. When the Arab world's religious centre shifted to Mecca after the collapse of the Ottoman Empire, the Saudi King Ibn Saud (1876-1953) used this religious alliance to establish the kingdom of Saudi Arabia with the particularly narrow-minded Wahhabi branch of Sunni Islam as the state religion. His main rivals were the Iranian Shiites to the east. As mentioned earlier, his son, King Faisal (1906-1975), embraced Salafism. Today the Shiites are a majority in Iran and Iraq. The Hezbollah group in Lebanon is also Shiites, as well as the Alawites in Syria, to whom the Syrian ruling family belongs.
Poles of influence
In this fluid political landscape, there are various poles of influence. These serve as poles of attraction or repulsion and amplify the efforts of the various role players in the Middle Eastern Muslim landscape. The Middle East as we know it, came into existence with the establishment of Israel as a state in 1948. Although the state of Israel serves as a bastion for Western strategic interests in the wider Middle East, its birth gave rise to a strong anti-Israel sentiment throughout the Muslim Middle East. This anti-Israel sentiment would also translate into an anti-Western sentiment.
There was one Muslim country that served as the Western anchor in this anti-Israeli sea of sentiment. This was Turkey. Turkey was established as a state in 1923 by Mustafa Kemal, surnamed Atatürk (meaning "Father of the Turks"). Atatürk transformed the former Ottoman Empire into a modern, westernized and secular nation-state. Turkey became a member of NATO in 1952. In 1987 Turkey applied for EU membership, which was officially recognized in 1999. Since the days of Atatürk, many Arab military leaders followed his example and established secular states. Some of them also brought their countries into the Western sphere of influence.
Since Turkey's Muslim Justice and Development Party came to power in 2002, Turkey's Muslim character became more pronounced in its public and political life - evidenced by changes in dress and appearance, segregation of the sexes, the growth of Islamic schools and banks, and support for Sufi orders. In the same way that Atatürk's reforms were copied by other Muslim leaders, many in the Arab Spring look to Turkey as a working example of a Muslim democracy - as a country that has become wealthy and prosperous. The fact that Turkey's relation with Israel has cooled since the flotilla debacle in May 2010 has led to it being viewed even more positively among the Muslims of the Arab Spring. Turkey is a very important pole of influence in the Muslim Middle East of today, strengthening the democratic impulse throughout the Arab world.
There are, however, important anti-democratic forces working against the Turkish influence in the region. The Salafists are prominent throughout the region and are aggressively trying to restrict the Western influence in the Muslim world. Closely aligned to them are the jihadic groups (some affiliated with Al-Qaeda), who fight a "holy war" against the "infidels". They are active in Libya, the Sinai, Syria and Yemen (and maybe Iraq) with a wide support network spread throughout the entire Muslim Middle East. They have established themselves in northern Mali (in the African Sahara), which provide them with a base where they can regroup and provide support to other jihadists all over the region. They are actively trying to destabilize the Western efforts to assist the region on its path to democracy. If they are not ejected from Mali soon (probably with Western help), they could become a major destabilizing force in all the Arab Spring countries of Northern Africa (and even beyond).
The most important anti-Western (and anti-Israel) pole of influence in the Middle East is the Islamic Republic of Iran which was established in 1979. After the Gulf wars, Iran became the main antagonist of Israel in the Middle East. Today it serves as a stimulus for the anti-Western forces throughout the region, providing many of them (like Hezbollah, Hamas etc.) with financial support. But Shia Iran also endangers the internal stability of some Gulf countries like Bahrain and even that of Saudi Arabia. The popular uprising in Bahrain was ascribed to Shiite groups with ties to Iran, which gave the minority Sunni rulers of that country reason to suppress the revolts. The popular uprisings in that part of the world have in fact reignited the centuries-old Sunni-Shiite conflict, leading to a solidification of the alliance of the Gulf states and Saudi Arabia with the USA.
Before the Arab Spring the anti-Israel sentiment, amplified by Iran, was tempered by Turkey's alliance with Israel, the alliance of the Gulf states and Saudi Arabia with the West, and the fact that many of the Arab dictators were part of the Western sphere of influence in the Muslim world. Since the Arab Spring, this situation has changed. Turkey has downgraded its relationship with Israel, many pro-Western dictators were overthrown (in Tunisia, Egypt, Libya and Yemen) and Saudi Arabia has done nothing to stop the anti-Western Salafist impulse. Does this mean that the anti-Israel, anti-Western pull will overwhelm the Muslim world, with the Salafist forces who want to establish a caliphate becoming dominant? The answer is no. The same Arab Spring which deposed the pro-Western dictators also produced an important impulse towards the West and against Iran, in the form of the Syrian revolution. This unites all the pro-revolutionary forces against the Iranian-supported Syrian regime.
The Syrian conflict has created a new reality in the Middle East. It binds the pro-democratic revolutionary forces throughout the Arab world together against the anti-Western influence of Iran. It puts Turkey, a bastion of Western influence in the region, in a position as the main defender of the revolution. Although the Gulf states and Saudi Arabia supports the rebels financially, Turkey provides them with the breathing space to regroup and work against the Syrian regime. At the same time, the Iranian support for the Syrian regime puts Iran in the anti-revolutionary camp to which all dictators belong. The Syrian conflict brings the Sunni world together against the Shiite alliance which includes Iran, Syria and Hezbollah. In this way, it minimizes the Iranian influence in the Arab world. Although the anti-Israel sentiment is still very present all over the Muslim Middle East, the Syrian revolution has dwarfed it to a large extent as an immediate concern.
A new world order is emerging
The eventual question is: Which of the role players will succeed in bringing their vision for the new Middle East to fruition? Stated differently: What will the new world order look like once the Arab Spring has run its course? This is not an easy question to answer. There is, however, important clues which can give us a good idea about the direction in which the Arab world is heading. The strongest influences on the fluid political landscape will probably prevail.
The liberal and Sufi-impulse toward a democratic Middle East, strengthened by the Turkish influence in the region, have a good chance to succeed. The reason for this is that many Muslims are put off by the militants' position. Whereas the Turkish experience have shown that the Muslim electorate supports moderate Islamic politics, the Iraqi and Egyptian experiences have also shown that they tend to move away from religious parties in follow-up elections if those parties endanger their freedoms (in Egypt the share of the religious parties fell from about 70% in the parliamentary elections to about 52% in the presidential elections). The Al Jazeera TV channel, which played such an important role in all the Arab revolutions, also serves as a moderate voice throughout the Muslim Middle East. The whole Arab Spring is about the freedom of human expression (although within certain limits as the reaction to the anti-Muslim film has shown). We can expect the electorate to reinforce those freedoms through the ballot box. At the same time, we can also expect these Arab Spring countries to follow more independent policies which will not always be aligned with US interests.
Another reason why we could look forward to democracy succeeding in the countries of the Arab Spring is the role of the European Union. As in Eastern Europe, the goal of eventual membership of the EU has played an important role in the formation of the present Muslim democracy in Turkey. Once the Syrian conflict is settled, we can expect the European Union to become more active in the politics of the Arab Spring countries, guiding them towards sustained democracy. We can expect some of them to become associated members of the EU (Turkey is an associated member of the EU and its predecessors since 1963). In the long run (over the next 30 years) most of the following countries would probably become associated with the EU: Tunisia, Libya, Egypt, Morocco and Jordan (and possibly Israel, the Palestinian areas, Iraq, Syria and Algeria). It is even possible that many of these countries, together with Turkey, will eventually in some way be incorporated within the framework of the EU.
It is unlikely that democracy will take hold in Saudi Arabia and some of its partners in the Gulf. The reason for this is that the strong Salafist presence in these countries (unchecked by the moderating Sufi influence) will not allow for the spread of perceived Western influences like democracy. At the same time, we can expect Saudi Arabia and the other Gulf states to stay aligned with the US in the face of Iranian assertiveness. This dependence on US (NATO) security provides an important leverage for the West to force Saudi Arabia to down-tune its support for Salafist groups across the Arab world.
Iran will stay outside the Western sphere for a very long period of time (more than 30 years at least). I do not foresee that they will turn to democracy any time soon and it is possible that more than one war will eventually be fought against Iran. It is possible that Iran will in the future forge closer ties with jihadi groups. At the moment they are already supporting jihadi groups in the Sinai against their arch-enemy Israel. Others could join these Iranian financed groups in the struggle against Israel once the Syrian conflict is over - many jihad fighters are involved in the armed rebellion against the Syrian regime. This is likely to happen even sooner if Israel attack Iran unilaterally, instead of waiting for its NATO partners to give the green light (probably as part of a wider alliance against Syria-Iran). It is even possible that Iran will eventually become allied to Pakistan to the east.
Conclusion
From the above discussion, the conclusions are clear: Islamic countries are going to play a more substantial role in the upcoming world order. On the one hand, we can expect the countries of the Arab Spring to become part of the Western political landscape, especially within the framework of the future European Union (although probably not as full members). On the other hand, we can expect Iran to play a central role as the main agitator of the West. It is even possible that the following decades will become known for the struggle between the West and Iran in the same way that it was preceded by the struggle against Communism and Al-Qaeda.
The process to integrate the Arab Spring countries into the Western sphere of influence will not be without hiccups. The militant Salafists will see to that. The Arab democracies will have a long and difficult struggle to bring these elements under control. But it seems that we have reason to think that they will work against the forces of chaos to establish order. That they will eventually become stable democracies.
Author: Dr Willie Mc Loud. (Ref. wmcloud.blogspot.com)
In another article on my blog titled The Priory of Sion is back I discuss the supposed behind-the-scenes collaboration between Western occult societies like the Rosicrucian Priory of Sion and the Sufi's in bringing about this new world order. The secret order of the Priory of Sion is well-known from Dan Brown's The Da Vinci Code.
The Arab spring has changed the face of the Islamic world. Arab dictators were swept away by popular uprisings. Democratic elections have taken place in Tunisia, Egypt, Morocco, Libya and Yemen. The euphoria of the revolutions, during which whole populations stood together against their rulers, have in the post-revolutionary period been replaced by cold, calculated power struggles for positions in the new political landscape. Not all the new role players are enthusiastic about democracy. The role of extremist forces in these societies have become more accentuated - in Libya the US ambassador was killed on 12 September 2012 in a terrorist attack that coincided with the popular anger against a trailer of an anti-Islam film posted on YouTube. A question frequently asked is: Who will prevail?
These changes in the Muslim world introduced a more complicated world scene. Previously it was possible to describe the world situation in rather simple terms, for example, the West versus Communism or the West versus Al-Qaeda. The fight against Al-Qaeda did not really involve the rest of the Muslim world (except for Pakistan). The Arab dictators kept their populations in check and the fight against Al-Qaeda was, for the most part, fought in far-away areas outside the borders of civilization (in Afghanistan, Somalia, Yemen etc.). The Arab Spring has changed this stable political landscape. A more fluid situation has emerged that can lead to a total realignment in the political landscape of the Middle-East.
The only way to get some grip on this fluid landscape is to identify the main role players that compete for power. The most important of these are not merely involved in the local politics of each country; they are active all over the Middle East. Some work positively towards democracy and cooperation with the West; others strive to reestablish a Muslim caliphate and reject the Western way of life. Their influence on the other players will eventually determine what the new Middle East will look like. Who are the most important of these groups and what are their aims? Their chances of success are to a large extent determined by the poles of influence that amplify their efforts in one direction or another.
Important Muslim groups
The main players in the fluid landscape of the Muslim Middle East are the Salafists, the Sufi's and the Shiites. Although the Muslim Brothers and all their associated groups in other countries are also important, they are not a homogenous group with a particular political vision - their overall goal is to promote Islam in all aspects of life. Some of the Brothers are more sympathetic towards the Salafists and others towards the Sufi-perspectives. I will, therefore, discuss the Brothers as part of the fluid landscape in which these influences compete.
The Salafists is a grouping among Sunni Muslims who take their name from the first generation of Muslims who are collectively referred to as the "Pious Predecessors" (as-Salaf as-Saleh). They view those predecessors as model examples of Islamic practice and support literalist, strict and puritanical approaches to Islam. The Salafists grew in importance since the second half of the nineteenth century as a reaction to the spread of European ideas in Muslim society. In modern times Saudi King Faisal (1906-1975) embraced Salafism and it was through the generous financing of the House of Saud that the current worldwide Salafist movement came about.
The Salafists aspire to reestablish a Muslim caliphate. Caliphate means "dominion of a caliph ('successor')" and refers to a political-religious state governed in accordance with Sharia law. They hope to establish such a caliphate that will surpass national borders (seen as a Western ploy to divide Muslims). Many of these ultraconservative Salafists support violent jihad against civilians as a legitimate expression of Islam. They are active in all the Arab counties where revolutions have occurred.
The main opponent of the Salafists is the Sufi's. The Sufi's also trace their origins to the earliest followers of Muhammad. They are widespread among much of the Muslim world (both among Sunnis and Shiites) and adhere to a more liberal and free interpretation of Islam. The various Sufi orders have their own group liturgies and saints who are venerated in shrines. The orders meet frequently at local mosques, the homes of devotees, or at specific Sufi lodges known as zawiya’s. They are mystics - comparable to Rosicrucianism in the West. Although Sufism is not a political force as such, it has considerable influence behind the scenes. In the aftermath of the Arab revolutions, they have typically supported the liberal forces in the political landscape. They support a transition to true democracy.
In some Arab countries, the Salafists and Sufi's have come in direct conflict with each other. The Salafists view the Sufi teachings as "heretical" and claim that worshipping at graves and shrines is un-Islamic and idolatrous. In Libya, various Salafi attacks against Sufi shrines and libraries have occurred since the revolution. On 24 August 2012 Salafists razed the 500-year-old tomb of Sufi saint Sidi Abd As-Salam Al-Asmar and a mosque library in Zliten, a town 90 miles east of the Libyan capital. On the next day, they bulldozed the Sha’ab mosque in Tripoli. This happened after a prominent Saudi imam, Sheik Muhammad Al-Madkhalee issued a fatwa praising the desecration of Sufi graves and urging Libyan Salafists to do more to clear the North African country of any taint of Sufi worship.
These opposing groups compete for influence, not only in the wider framework of Muslim society but also in the ranks of the Muslim Brothers who are found all over the Arab world. The Brothers, offspring of the Egyptian Society of the Muslim Brothers (Muslim Brotherhood), are the most influential and largest Islamic movement in the Arab world. Hassan Al-Banna, the founder of the Egyptian Brothers, was himself a Sufi who participated in the revolution of 1919 against British rule. He adopted a policy of avoiding religious controversy and later rejected terror as a way to further their cause.
Both moderate as well as radical (Salafist) elements are present among the Brothers. One of the important moderate voices among the Brothers is Yusif Al Qaradawi, one of their most prominent intellectual leaders (who twice rejected an official position within the body). Stationed in Qatar, he is the head of the International Union of Muslim Scholars, and host of a popular Al Jazeera TV show on Islamic laws and principles. He rejects extremism and supports democracy. He supports "Islamic Sufism", praising those who practice it as pious. These, however, excludes Shiites, whom he views as heretics.
Al Qaradawi has called for dialogue with non-Muslims and wrote in his book titled The Lawful and Prohibited in Islam, "Islam does not prohibit Muslims to be kind and generous to peoples of other religions, even if they are idolaters and polytheists, ... it looks upon the People of the Book, that is, Jews and Christians, with special regard, whether they reside in a Muslim society or outside it. The Qur'an never addresses them without saying, 'O People of the Book' or 'O You who have been given the Book', indicating that they were originally people of a revealed religion." During a visit to Tahrir Square on 18 February 2011 he began his address with "Oh Muslims and Copts", referring to Egypt’s Coptic Christian minority, instead of the customary opening for Islamic Friday sermons 'Oh Muslims'. It seems that Mohammed Morsi, the current president van Egypt who was until his election himself a Brother, is of the same moderate persuasion.
The last important group is the Shiites. They originated directly after Mohammed's death when some of his followers supported Ali ibn Abu Talib, his cousin and son-in-law, as successor against others who supported one from his circle of close associates named Abu Bakr. The supporters of Ali became known as "Shiat Ali," or "followers of Ali," the source of the term "Shiite". The others became known as Sunnis (named after the Sunnah, the canon of Muhammad's teachings). Since that time the Shiites and Sunnis are the main groups claiming succession from Mohammed. Most Shiites recognize twelve imams in direct succession of Mohammed. The twelfth Imam disappeared in 874. Shiites believe that he did not die and will one day return.
In the sixteenth century, the Safavid dynasty came to power in Iran and forced its subjects to adopt the Shia form of Islam. Since that time the Iranian Shiites and the Arab Sunnis were in constant rivalry. When the Arab world's religious centre shifted to Mecca after the collapse of the Ottoman Empire, the Saudi King Ibn Saud (1876-1953) used this religious alliance to establish the kingdom of Saudi Arabia with the particularly narrow-minded Wahhabi branch of Sunni Islam as the state religion. His main rivals were the Iranian Shiites to the east. As mentioned earlier, his son, King Faisal (1906-1975), embraced Salafism. Today the Shiites are a majority in Iran and Iraq. The Hezbollah group in Lebanon is also Shiites, as well as the Alawites in Syria, to whom the Syrian ruling family belongs.
Poles of influence
In this fluid political landscape, there are various poles of influence. These serve as poles of attraction or repulsion and amplify the efforts of the various role players in the Middle Eastern Muslim landscape. The Middle East as we know it, came into existence with the establishment of Israel as a state in 1948. Although the state of Israel serves as a bastion for Western strategic interests in the wider Middle East, its birth gave rise to a strong anti-Israel sentiment throughout the Muslim Middle East. This anti-Israel sentiment would also translate into an anti-Western sentiment.
There was one Muslim country that served as the Western anchor in this anti-Israeli sea of sentiment. This was Turkey. Turkey was established as a state in 1923 by Mustafa Kemal, surnamed Atatürk (meaning "Father of the Turks"). Atatürk transformed the former Ottoman Empire into a modern, westernized and secular nation-state. Turkey became a member of NATO in 1952. In 1987 Turkey applied for EU membership, which was officially recognized in 1999. Since the days of Atatürk, many Arab military leaders followed his example and established secular states. Some of them also brought their countries into the Western sphere of influence.
Since Turkey's Muslim Justice and Development Party came to power in 2002, Turkey's Muslim character became more pronounced in its public and political life - evidenced by changes in dress and appearance, segregation of the sexes, the growth of Islamic schools and banks, and support for Sufi orders. In the same way that Atatürk's reforms were copied by other Muslim leaders, many in the Arab Spring look to Turkey as a working example of a Muslim democracy - as a country that has become wealthy and prosperous. The fact that Turkey's relation with Israel has cooled since the flotilla debacle in May 2010 has led to it being viewed even more positively among the Muslims of the Arab Spring. Turkey is a very important pole of influence in the Muslim Middle East of today, strengthening the democratic impulse throughout the Arab world.
There are, however, important anti-democratic forces working against the Turkish influence in the region. The Salafists are prominent throughout the region and are aggressively trying to restrict the Western influence in the Muslim world. Closely aligned to them are the jihadic groups (some affiliated with Al-Qaeda), who fight a "holy war" against the "infidels". They are active in Libya, the Sinai, Syria and Yemen (and maybe Iraq) with a wide support network spread throughout the entire Muslim Middle East. They have established themselves in northern Mali (in the African Sahara), which provide them with a base where they can regroup and provide support to other jihadists all over the region. They are actively trying to destabilize the Western efforts to assist the region on its path to democracy. If they are not ejected from Mali soon (probably with Western help), they could become a major destabilizing force in all the Arab Spring countries of Northern Africa (and even beyond).
The most important anti-Western (and anti-Israel) pole of influence in the Middle East is the Islamic Republic of Iran which was established in 1979. After the Gulf wars, Iran became the main antagonist of Israel in the Middle East. Today it serves as a stimulus for the anti-Western forces throughout the region, providing many of them (like Hezbollah, Hamas etc.) with financial support. But Shia Iran also endangers the internal stability of some Gulf countries like Bahrain and even that of Saudi Arabia. The popular uprising in Bahrain was ascribed to Shiite groups with ties to Iran, which gave the minority Sunni rulers of that country reason to suppress the revolts. The popular uprisings in that part of the world have in fact reignited the centuries-old Sunni-Shiite conflict, leading to a solidification of the alliance of the Gulf states and Saudi Arabia with the USA.
Before the Arab Spring the anti-Israel sentiment, amplified by Iran, was tempered by Turkey's alliance with Israel, the alliance of the Gulf states and Saudi Arabia with the West, and the fact that many of the Arab dictators were part of the Western sphere of influence in the Muslim world. Since the Arab Spring, this situation has changed. Turkey has downgraded its relationship with Israel, many pro-Western dictators were overthrown (in Tunisia, Egypt, Libya and Yemen) and Saudi Arabia has done nothing to stop the anti-Western Salafist impulse. Does this mean that the anti-Israel, anti-Western pull will overwhelm the Muslim world, with the Salafist forces who want to establish a caliphate becoming dominant? The answer is no. The same Arab Spring which deposed the pro-Western dictators also produced an important impulse towards the West and against Iran, in the form of the Syrian revolution. This unites all the pro-revolutionary forces against the Iranian-supported Syrian regime.
The Syrian conflict has created a new reality in the Middle East. It binds the pro-democratic revolutionary forces throughout the Arab world together against the anti-Western influence of Iran. It puts Turkey, a bastion of Western influence in the region, in a position as the main defender of the revolution. Although the Gulf states and Saudi Arabia supports the rebels financially, Turkey provides them with the breathing space to regroup and work against the Syrian regime. At the same time, the Iranian support for the Syrian regime puts Iran in the anti-revolutionary camp to which all dictators belong. The Syrian conflict brings the Sunni world together against the Shiite alliance which includes Iran, Syria and Hezbollah. In this way, it minimizes the Iranian influence in the Arab world. Although the anti-Israel sentiment is still very present all over the Muslim Middle East, the Syrian revolution has dwarfed it to a large extent as an immediate concern.
A new world order is emerging
The eventual question is: Which of the role players will succeed in bringing their vision for the new Middle East to fruition? Stated differently: What will the new world order look like once the Arab Spring has run its course? This is not an easy question to answer. There is, however, important clues which can give us a good idea about the direction in which the Arab world is heading. The strongest influences on the fluid political landscape will probably prevail.
The liberal and Sufi-impulse toward a democratic Middle East, strengthened by the Turkish influence in the region, have a good chance to succeed. The reason for this is that many Muslims are put off by the militants' position. Whereas the Turkish experience have shown that the Muslim electorate supports moderate Islamic politics, the Iraqi and Egyptian experiences have also shown that they tend to move away from religious parties in follow-up elections if those parties endanger their freedoms (in Egypt the share of the religious parties fell from about 70% in the parliamentary elections to about 52% in the presidential elections). The Al Jazeera TV channel, which played such an important role in all the Arab revolutions, also serves as a moderate voice throughout the Muslim Middle East. The whole Arab Spring is about the freedom of human expression (although within certain limits as the reaction to the anti-Muslim film has shown). We can expect the electorate to reinforce those freedoms through the ballot box. At the same time, we can also expect these Arab Spring countries to follow more independent policies which will not always be aligned with US interests.
Another reason why we could look forward to democracy succeeding in the countries of the Arab Spring is the role of the European Union. As in Eastern Europe, the goal of eventual membership of the EU has played an important role in the formation of the present Muslim democracy in Turkey. Once the Syrian conflict is settled, we can expect the European Union to become more active in the politics of the Arab Spring countries, guiding them towards sustained democracy. We can expect some of them to become associated members of the EU (Turkey is an associated member of the EU and its predecessors since 1963). In the long run (over the next 30 years) most of the following countries would probably become associated with the EU: Tunisia, Libya, Egypt, Morocco and Jordan (and possibly Israel, the Palestinian areas, Iraq, Syria and Algeria). It is even possible that many of these countries, together with Turkey, will eventually in some way be incorporated within the framework of the EU.
It is unlikely that democracy will take hold in Saudi Arabia and some of its partners in the Gulf. The reason for this is that the strong Salafist presence in these countries (unchecked by the moderating Sufi influence) will not allow for the spread of perceived Western influences like democracy. At the same time, we can expect Saudi Arabia and the other Gulf states to stay aligned with the US in the face of Iranian assertiveness. This dependence on US (NATO) security provides an important leverage for the West to force Saudi Arabia to down-tune its support for Salafist groups across the Arab world.
Iran will stay outside the Western sphere for a very long period of time (more than 30 years at least). I do not foresee that they will turn to democracy any time soon and it is possible that more than one war will eventually be fought against Iran. It is possible that Iran will in the future forge closer ties with jihadi groups. At the moment they are already supporting jihadi groups in the Sinai against their arch-enemy Israel. Others could join these Iranian financed groups in the struggle against Israel once the Syrian conflict is over - many jihad fighters are involved in the armed rebellion against the Syrian regime. This is likely to happen even sooner if Israel attack Iran unilaterally, instead of waiting for its NATO partners to give the green light (probably as part of a wider alliance against Syria-Iran). It is even possible that Iran will eventually become allied to Pakistan to the east.
Conclusion
From the above discussion, the conclusions are clear: Islamic countries are going to play a more substantial role in the upcoming world order. On the one hand, we can expect the countries of the Arab Spring to become part of the Western political landscape, especially within the framework of the future European Union (although probably not as full members). On the other hand, we can expect Iran to play a central role as the main agitator of the West. It is even possible that the following decades will become known for the struggle between the West and Iran in the same way that it was preceded by the struggle against Communism and Al-Qaeda.
The process to integrate the Arab Spring countries into the Western sphere of influence will not be without hiccups. The militant Salafists will see to that. The Arab democracies will have a long and difficult struggle to bring these elements under control. But it seems that we have reason to think that they will work against the forces of chaos to establish order. That they will eventually become stable democracies.
Author: Dr Willie Mc Loud. (Ref. wmcloud.blogspot.com)
In another article on my blog titled The Priory of Sion is back I discuss the supposed behind-the-scenes collaboration between Western occult societies like the Rosicrucian Priory of Sion and the Sufi's in bringing about this new world order. The secret order of the Priory of Sion is well-known from Dan Brown's The Da Vinci Code.
Monday, 1 October 2012
Die goderaad in Hebreeuse tradisie
Die goderaad is 'n baie belangrike konsep in die Bybel (veral in die Ou Testament). Alhoewel baie Christene onkundig daaromtrent is, staan die goderaad sentraal in die antieke Hebreeuse denke oor God. Dit verteenwoordig hul vroegste denke omtrent God, uit die tyd toe daar nog van "gode" gepraat is in plaas van engele. Die konsep van die goderaad kom nie net in die Bybel voor nie, maar ook regoor die antieke Midde-Oosterse wêreld. Hierdie agtergrond is uiters belangrik as ons die godskonsep van Abraham beter wil verstaan. In die vyfde hoofstuk van my nuwe boek oor Abraham en sy God, fokus ek op die goderaad - en op Abraham se verering van El-Elyon (God, die Allerhoogste), wat in die Bybel as die "vader van die gode" voorgestel word. Hierdie is 'n uittreksel uit daardie hoofstuk. (Die sesde hoofstuk handel oor Abraham se verering van El-Sjaddai (God, die Almagtige), die familie se voorvaderlike God, wat oënskynlik sedert die vroegste tyd as die Koning van die gode in die goderaad beskou is. Die oorsprong van die benaming "Elohim" en van Satan, die teenstander in die raad, word ook bespreek).
“Wie kan in die hemel met die HERE vergelyk word? Wie is soos die HERE onder die hemelinge [i.e. Seuns van God], ’n God grootliks gedug in die raad van die heiliges [i.e. heilige wesens]” (Ps. 89:7, 8).[60]
Ons het tot nou toe grotendeels op daardie deel van die Genesis-verhaal gefokus wat in die Bybel as die vroegste geskiedenis van die mensdom, en veral van Abraham se voorsate, geneem word. Hierdie verhaal oor die vroeë tyd bevat egter ook ander materiaal wat oorspronklik na die Sumeriese milieu kan teruggaan. Ek wil dus nou die soeklig na daardie aspekte van die Israelitiese tradisie uitbrei. Daar is goeie rede om te dink dat belangrike elemente van die Hebreeuse godsdiens en wêreldbeskouing ook na antieke Sumerië teruggevoer kan word. Dat die aanbidding van die God El – onder die name waarin Hy in Genesis genoem word – reeds vroeg onder die Semiete (en selfs Sumeriërs) in Mesopotamië voorgekom het.
Alhoewel ’n mens kan dink dat die God wat vir Abraham geroep het, vir die eerste keer in die geskiedenis daar Sy verskyning gemaak het, is dit nie wat ons in die Genesis-verhaal vind nie. Hiervolgens is die God van Israel reeds deur Adam en Eva aanbid. Sy verering het later na vroeë Sumerië versprei waar Hy deur Henog en Noag aanbid is (ek veronderstel hulle het daar gewoon). Hy was onder andere ook by gebeure soos die vloed en taleverwarring betrokke. Dit was ook daar in Sumerië waar God aanvanklik aan Abraham (toe nog Abram) verskyn het (Gen. 15: 7; Hand. 7: 2, 3), nog voordat Hy deur hom en sy nageslag in Kanaän vereer is. Dit impliseer dat die verering van Abraham se God na Sumerië teruggevoer kan word. Alhoewel God ’n nuwe begin met Abraham (toe nog Abram) maak, was hy beslis nie die eerste persoon wat God aanbid het nie. In die volgende twee hoofstukke fokus ek op hierdie Bybelse aanspraak dat die Hebreeuse God reeds vroeg in Sumerië aanbid is.
El-Elyon, Vader van die Gode
Ons kan ten eerste vra: Onder watter naam het Abraham sy God vereer? Was dit die naam Jahweh? Volgens Eksodus 6: 2 was die naam Jahweh nie aan Abraham of enige van die aartsvaders bekend nie. Ons lees: “Verder het God met Moses gespreek en vir hom gesê: Ek is die HERE (Jahweh). En Ek het aan Abraham, aan Isak en aan Jakob verskyn as God, die Almagtige (El-Sjaddai), maar met my Naam HERE (Jahweh) het Ek My nie aan hulle bekend gemaak nie” (Eks. 6: 2). Hiervolgens was Moses die eerste wat die naam Jahweh aan die Hebreeuse God gegee het – nadat Hy in die brandende bos aan Moses verskyn en sy naam aan hom bekend gemaak het.
Abraham sou sy God dus onder die naam El ken. Dit is die naam waaronder die Midde-Oosterse Semiete, ook in antieke Kanaän, die Oppergod vereer het. In die boek Genesis kom twee vorme van die naam El voor, naamlik El-Elyon (God, die Allerhoogste) en El-Sjaddai (God, die Almagtige). Hierdie twee vorme is meer prominent as die ander attribute wat aan Hom toegedig word.
Melgisedek, die koning van Salem (Jerusalem), was ’n priester van El-Elyon (Gen. 14: 18-22). Hy het Abraham (toe nog Abram) tydens hul ontmoeting ná die oorwinning oor die invallende Elamiete, in die naam van El-Elyon geseën (Gen. 14: 17-24). Abraham het later ook saam met sy seun Isak ’n offer by die “berg van die HERE” in Salem (duidelik aan El-Elyon) gaan bring (Gen. 22: 2, 13, 14; vgl. 2 Kron. 3: 1). Die Abrahamse familie het El weer onder die naam El-Sjaddai as hul voorvaderlike God vereer (Gen. 17: 1; 28: 3; 35: 11; 43: 14; 48: 3; Eks. 6: 3 ens.).
Ek wil eers op El-Elyon fokus en kyk hoe hierdie naam verder in die Hebreeuse Bybel gebruik word. Dit is gou duidelik dat hierdie naam na El se rol as vader van die “gode” verwys. Alhoewel ons in die latere Hebreeuse literatuur vind dat die heilige wesens saam met God engele genoem word, was dit nie oorspronklik so nie. In die vroeë Hebreeuse literatuur is die heilige wesens of dan “heiliges” (asook ooreenkomstige gevalle wesens) nog “gode” genoem, net soos in die Kanaänitiese en Sumeriese tradisies. El-Elyon is as die vader van die gode gereken, wat op hul beurt as “Seuns van God (Elohim)” of gewoon “gode” beskou is (Gen. 6: 2; Job 2: 1).[61]
Een van die mooi beskrywings van El-Elyon as “vader van die gode” kom in Psalm 82 voor waar ons lees: “Ek self het gesê: Julle is gode, en julle is almal seuns van die Allerhoogste (Elyon)” (Ps. 82: 6). Ons vind ’n ander mooi beskrywing in Deut. 32: 8 en 9 waar ons lees: “Toe die Allerhoogste (Elyon) aan die nasies ’n erfdeel gegee het, toe Hy die mensekinders van mekaar geskei het, het Hy die grense van die volke vasgestel volgens die getal van die Seuns van God. Want die HERE (Jahweh) se erfdeel is sy volk, Jakob is sy afgemete erfdeel.” (In vroeë vertalings is die grondteks gebruik wat “kinders van Israel” in plaas van “Seuns van God” lees, maar die ontdekking van ’n ou fragment by Qumran in Israel [62] het getoon dat die Septuaginta dit korrek as “Seuns van God” aangee.) Hier word vertel hoedat El-Elyon, duidelik as vader van die gode, die nasies as erfdeel onder die Seuns van God verdeel het.[63]
Die Seuns van God
Wie was hierdie Seuns van God? Alhoewel die Seuns van God nie in die Hebreeuse tradisie duidelik geïdentifiseer word nie, is daar tog enkele gedeeltes wat ons na die vroeë Hebreeuse denke hieromtrent terugneem. So lees ons in Genesis 6: 2 van die Seuns van God wat by die mense se dogters kinders verwek het. (Ek bespreek dit in diepte in my komende boek oor die Gevalle Engele.) Hier verwys dit oënskynlik na gevalle engele (2 Pet. 2: 4, 5; Jud. 1: 6, 7). Ons lees ook elders in die boek Job van hulle, naamlik waar vertel word hoe “die Seuns van God” voor die aangesig van die HERE (Jahweh) verskyn het (Job. 1: 6; 2: 1). Die Satan was tussen hulle.
Ons vind ’n ekwivalente uitdrukking as Seuns van God in Psalm 29: 1 en 89: 7, waar hulle “Seuns van die Magtige” (as “hemelinge” vertaal in die Ou Afrikaanse vertaling van die Bybel) genoem word. Hierdie uitdrukking is waarskynlik oorspronklik ook as “Seuns van God” gelees soos in die Septuaginta en die vroeë Kanaänitiese Ugarit-literatuur gesien kan word.[64,65] Ons lees in hierdie gedeeltes: “Gee aan die HERE (Jahweh), o Seuns van God, gee aan die HERE (Jahweh) eer en sterkte” (Ps. 29: 1) en “die hemele loof u wondermag, o HERE (Jahweh), ook u trou in die vergadering van die heiliges (i.e. heilige wesens). Want wie kan in die hemel met die HERE (Jahweh) vergelyk word? Wie is soos die HERE (Jahweh) onder die Seuns van God” (Ps. 89: 6-7). In hierdie geval verwys dit na goeie engele en hemelwesens. Ons sien dus dat die “Seuns van God” oënskynlik goeie sowel as gevalle hemelwesens ingesluit het.
Verder is daar Deuteronomium 4: 19 en 20, wat duidelik by Deuteronomium 32: 8 en 9 aansluit, waar na die “Seuns van God” verwys word (sien die bespreking in die vorige paragraaf). Ons kan weer Deuteronomium 32: 8 en 9 aanhaal: “Toe die Allerhoogste (Elyon) aan die nasies ’n erfdeel gegee het, toe Hy die mensekinders van mekaar geskei het, het Hy die grense van die volke vasgestel volgens die getal van die Seuns van God. Want die HERE (Jahweh) se erfdeel is sy volk, Jakob is sy afgemete erfdeel.” In Deuteronomium 4: 19 en 20 word daar ook so na die goddelike erflating (aan die “Seuns van God”) verwys, alhoewel daar nou na God, as vader van die gode, onder sy latere naam Jahweh verwys word. Ook hier word genoem dat Jahweh die volk Israel as erfdeel ontvang het.
Ons lees: “[Neem julle dan terdeë in ag] dat jy ook jou oë nie na die hemel opslaan, en as jy die son sien en die maan en die sterre, die hele leër van die hemel, jou laat verlei en voor hulle neerbuig en hulle dien nie – dinge wat die HERE (Jahweh) jou God aan al die volke onder die hele hemel uitgedeel het. Maar die HERE (Jahweh) het julle geneem en julle uit die yster-smeltoond, uit Egipte, uitgelei om sy erfvolk te wees soos dit vandag is.” As ons hierdie gedeelte met Deuteronomium 32: 8 en 9 vergelyk dan lyk dit of die gode van die son, maan en sterre onder die Seuns van God gereken is.
Daar is baie ander gedeeltes wat dit bevestig. Ek noem enkeles. In 1 Konings 22 word diegene rondom God se troon ook, soos in Deuteronomium 4: 19, as die “hemelse leërskare” beskryf (1 Kon. 22: 19). Dit is ’n term wat na die hemelliggame, die sterre en planete, verwys (Ps. 33: 6). Ons lees verder in die boek Job hoe God vir hom (Job) vra: “[Waar was jy] toe die môresterre saam gejubel en al die Seuns van God gejuig het” (Job 38: 7) asook in die Lied van Debora hoedat die sterre aan die geveg deelgeneem het: “Uit die hemel het die sterre geveg, uit hul bane het hulle teen Sisera geveg” (Rigt. 5: 20 – vgl. ook Dan. 8: 10, 11).
Hierdie konsepte was nie uniek aan Israel nie. Dit is konsepte wat wyd oor die antieke Midde-Ooste voorgekom het. Net soos in Israel, is El ook onder die Kanaäniete as die vader van die gode gereken. Ook daar is die gode van die son, maan en sterre onderskei en is hulle “Seuns van God (El)” genoem.[66] Ons vind hierdie konsepte ook in antieke Sumerië, waar die God An as die vader van die gode gereken is. Die God An kom feitlik presies met die Ugaritiese El ooreen.
Die goderaad
El-Elyon was nie alleen die vader van die gode nie; die gode het ook op sy berg byeengekom. Hierdie berg is die “godeberg” of “berg van samekoms” genoem omdat die gode daar vergader het (Eseg. 28: 16; Jes. 14: 13). Ons lees dat hierdie berg in die uithoeke van die noorde te vinde was: “En jy het in jou hart gesê: Ek wil opklim in die hemel, my troon verhef bo die sterre van God en sit op die berg van samekoms in die uithoeke van die noorde. Ek wil klim bo die hoogtes van die wolke, my gelykstel met die Allerhoogste (Elyon)” (Jes. 14: 13,14).
Ons lees nie alleen dat die gode op die godeberg byeengekom het nie; ons lees ook dat hulle saam raad gehou het. Daarom word daar ook in die Hebreeuse literatuur na hierdie samekoms van die gode as die godevergadering of goderaad verwys. Ons lees in Psalm 82: “God staan in die vergadering van die gode; Hy hou gerig te midde van die gode” (Ps. 82: 2). Hier word God (Elohim) [67] uitgebeeld waar Hy regspraak lewer in die goderaad. Ons lees ook in Psalm 89: “Wie is soos die HERE (Jahweh) onder die Seuns van God (sien die vroeëre bespreking), ’n God grootliks gedug in die raad van die heiliges (i.e. heilige wesens)” (Ps. 89: 7, 8). Die goderaad was duidelik ’n baie belangrike konsep in die Hebreeuse tradisie.
Ons vind ’n besondere mooi beskrywing van die goderaad in 1 Konings 22: 19-22. In hierdie geval lees ons hoedat die profeet Miga self in die gees in die goderaad teenwoordig is en die bespreking in die raad dophou. Ons lees: “En die HERE (Jahweh) het gesê: Wie sal Agab oorhaal, dat hy kan optrek en val by Ramot in Gilead? En die een het so gesê, en die ander weer so. Toe kom die gees vorentoe en gaan voor die aangesig van die HERE (Jahweh) staan en sê: Ek sal hom oorhaal. En die HERE (Jahweh) vra hom: Waarmee? En hy sê: Ek sal uitgaan en ’n leuengees word in die mond van al die profete. En Hy sê: Jy sal oorhaal, ja, jy sal ook oorwin; gaan uit en doen so.” In hierdie geval word daar na die betrokke lid van die raad as “die gees” verwys – dit staan in kontras met die ouer tradisie toe die lede van die raad “gode” genoem is.
Die konsep van die godeberg, waar die goderaad byeenkom, was nie uniek tot die Israelitiese tradisie nie. Dit het wyd oor die antieke Midde-Ooste voorgekom. Die Kanaäniete sowel as die Sumeriërs het dieselfde konsep gehuldig. Ons vind in die Kanaänitiese tradisie, net soos in die Hebreeuse tradisie, dat die gode op El se berg byeengekom het. Ook in Mesopotamië was daar ’n baie ou tradisie dat die gode eens op An, die vader van die gode, se berg vergader het.[68] In latere tye het Enlil egter daar in die plek van sy vader An koning van die gode geword en het hulle rondom hom byeengekom.
Waar was die godeberg?
Dit is duidelik dat die konsep van die godeberg baie oud is. In die vroegste tradisies is dit die berg van die vader van die gode, waar al sy “kinders”, die Seuns (of kinders) van God, vergader het. Verder staan die verskillende tradisies nie los van mekaar nie; inteendeel, daar is ’n duidelike kontinuïteit in hierdie tradisie wat baie ver in die geskiedenis teruggaan.
Die vroegste verwysings na hierdie berg kom in die Sumeriese literatuur voor. Hiervolgens is die godeberg “Hursag” genoem, wat “groot/hoof/oudste berg” beteken [69]. Die berg was iewers in die noorde te vinde en is oënskynlik met een of ander berg in die noordelike Zagrosgebergtes verbind [70]. As dit in die gebied van Aratta geleë was, kan ons dit dalk met een van die hoë berge in die gebied van Urartu vereenselwig (sien die bespreking in Hoofstuk 2).
Sien plaat 12 op bladsy 122 vir 'n foto van die berg Sahand, agter in die Zagros-gebergtes en naby die Urmia-meer in die noorde van die hedendaagse Iran. Was dit dalk die godeberg in die noorde?
In latere weergawes van die Gilgamesh-heldeverhaal verskuif die ligging van hierdie berg na die weste en word dit iewers in die Westelike Sederberge, wat na die Amanusgebergtes verwys, geplaas [71]. Ons lees hoedat die helde van hierdie heldeverhaal uiteindelik na ’n lang tog die berg te siene gekry het: “They were gazing at the Cedar Mountain, the dwelling of the gods, the trone-dais of the goddesses” [72].
Hierdie Westelike godeberg is waarskynlik presies dieselfde godeberg wat deur die Kanaäniete erken is. Hulle het een van die hoogste pieke in die Amanus, Berg Haman, met die godeberg van El vereenselwig. Hierdie berg is “Hursanu” genoem [73] – duidelik afgelei van die Sumeriese naam “Hursag”. As hierdie berg regoor die Midde-Ooste as godeberg erken is, dan verwag ons dat die godemitologie wat met hierdie berg vereenselwig is, ook grotendeels sou ooreenstem.
Die Sion-godeberg
Dit is moontlik dat die heilige berg in Jerusalem reeds in die tyd van Abraham of selfs vroeër as ’n plaaslike weergawe van die godeberg erken is. As sodanig was dit ’n aardse weergawe van die kosmiese godeberg waar God regeer. Volgens die Genesis-verhaal is El-Elyon, die vader van die gode wat op die godeberg byeenkom (vgl. die bogenoemde bespreking), reeds in die tyd van Melgisedek daar – waarskynlik op dieselfde berg – in Jerusalem (wat toe nog Salem genoem is) vereer. Ons vind dan ook dat die benaming van El-Elyon se berg as “berg van samekoms in die uithoeke van die noorde” (Jes. 14: 13, 14), ook op hierdie berg, wat later Sion genoem is (Ps. 9: 11; 74: 2; 76: 2 ens.), van toepassing gemaak is soos ons lees:
“[D]ie berg Sion, in die uithoeke van die noorde …” (Ps. 48: 3, letterlik vertaal.[74])
Volgens die Genesis-verhaal het Abraham self ook vir El as El-Elyon vereer. Ons kan dit sien in die verhaal van die oorwinning oor die Elamiete waar Melgisedek, die priester van El-Elyon, vir hom as priester opgetree het (Gen. 14: 17-24). Hy het self ook na die berg van El-Elyon gegaan – dit is as ons aanvaar dat die berg waar hy vir Isak moes gaan offer dieselfde berg in Jerusalem is waar Melgisedek die priester-koning was. Dit maak sin dat hy daarheen sou gaan omdat Melgisedek vroeër as sy priester opgetree het. Hierdie berg word dan ook “berg van die HERE” (Gen. 22: 14) genoem.
Wie was El-Elyon?
As El-Elyon reeds in daardie vroeë tyd deur die Abrahamse familie op die godeberg in Salem as die plaaslike weergawe van die vader van die gode vereer is, dan is dit heel moontlik dat hulle Hom as die eweknie van die Sumeriese vader van die gode beskou het. Vanweë hul afkoms uit Sumerië sou hulle Hom ook onder sy Sumeriese naam An ken. Wat Elyon betref, is dit opvallend dat Hy nie alleen soos An as die vader van die gode beskou is nie, maar dat die betekenis van die naam Elyon, naamlik “Allerhoogste”, feitlik presies met die naam van die God An ooreenkom (sien hieronder).
Soos ek vroeër genoem het, is die wigskrifsimbool wat gebruik is om An se naam te skryf ook gebruik om...
(einde van die aanhaling uit hoofstuk 5 van Op soek na Abraham en sy God)
Notas in die aangehaalde teks
60. In die Ou Afrikaanse vertaling word die Godsnaam Yahweh as HERE geskryf.
61. Hierdie terminologie sal vir baie Christene vreemd klink omdat dit nie baie in die Bybel voorkom nie. As hulle aan “gode” dink, dan dink hulle dadelik aan afgode. Dit is egter nie wat die term hier beteken nie. Dit is gewoon die antieke manier om na “hemelse wesens” te verwys, waarvan sommige goed was en andere gevalle geraak het. In latere tye het hierdie term in die Hebreeuse tradisie in onbruik verval en is daar van engele gepraat – waarvan sommige ook goed en ander gevalle was. Latere variante van die Septuaginta vertaal dan ook die uitdrukking “Seuns van God” in Gen. 6: 2 as “engele”.
62. Die tekste is in 1947 daar ontdek.
63. Ons vind ook later dat daar in die Hebreeuse literatuur melding gemaak word van sekere “vorste” wat oor volke soos die Perse en Grieke geheers het (Dan. 10: 20). Hier is die benaming “god” (vir die gode van die ander volke) met “vors” (duidelik ’n engel) vervang.
64. Mullen 1980:191
65. Die betekenis van die woord “El” (God) is ook “Magtige”.
66. Mullen 1980:195-196
67. Dit is die mees algemene Hebreeuse woord vir God.
68. Jacobsen 1987:280
69. George 2003:466
70. Falkowitz 1983:108
71. George 2003:93
72. George 2003:603
73. Mullen 1980:130
74. Mullen 1980:154
Die aanhaling is uit hoofstuk 5 van Op soek na Abraham en sy God, 'n studie oor die historisiteit van die Genesis-verhale, deur Dr Willie Mc Loud (uitgewer: Griffel, 2012).
Lees ook: Abraham en sy God - Inleiding
Hoofstuk 1: Abraham is die skakel
Ref. wmcloud.blogspot.com
“Wie kan in die hemel met die HERE vergelyk word? Wie is soos die HERE onder die hemelinge [i.e. Seuns van God], ’n God grootliks gedug in die raad van die heiliges [i.e. heilige wesens]” (Ps. 89:7, 8).[60]
Ons het tot nou toe grotendeels op daardie deel van die Genesis-verhaal gefokus wat in die Bybel as die vroegste geskiedenis van die mensdom, en veral van Abraham se voorsate, geneem word. Hierdie verhaal oor die vroeë tyd bevat egter ook ander materiaal wat oorspronklik na die Sumeriese milieu kan teruggaan. Ek wil dus nou die soeklig na daardie aspekte van die Israelitiese tradisie uitbrei. Daar is goeie rede om te dink dat belangrike elemente van die Hebreeuse godsdiens en wêreldbeskouing ook na antieke Sumerië teruggevoer kan word. Dat die aanbidding van die God El – onder die name waarin Hy in Genesis genoem word – reeds vroeg onder die Semiete (en selfs Sumeriërs) in Mesopotamië voorgekom het.
Alhoewel ’n mens kan dink dat die God wat vir Abraham geroep het, vir die eerste keer in die geskiedenis daar Sy verskyning gemaak het, is dit nie wat ons in die Genesis-verhaal vind nie. Hiervolgens is die God van Israel reeds deur Adam en Eva aanbid. Sy verering het later na vroeë Sumerië versprei waar Hy deur Henog en Noag aanbid is (ek veronderstel hulle het daar gewoon). Hy was onder andere ook by gebeure soos die vloed en taleverwarring betrokke. Dit was ook daar in Sumerië waar God aanvanklik aan Abraham (toe nog Abram) verskyn het (Gen. 15: 7; Hand. 7: 2, 3), nog voordat Hy deur hom en sy nageslag in Kanaän vereer is. Dit impliseer dat die verering van Abraham se God na Sumerië teruggevoer kan word. Alhoewel God ’n nuwe begin met Abraham (toe nog Abram) maak, was hy beslis nie die eerste persoon wat God aanbid het nie. In die volgende twee hoofstukke fokus ek op hierdie Bybelse aanspraak dat die Hebreeuse God reeds vroeg in Sumerië aanbid is.
El-Elyon, Vader van die Gode
Ons kan ten eerste vra: Onder watter naam het Abraham sy God vereer? Was dit die naam Jahweh? Volgens Eksodus 6: 2 was die naam Jahweh nie aan Abraham of enige van die aartsvaders bekend nie. Ons lees: “Verder het God met Moses gespreek en vir hom gesê: Ek is die HERE (Jahweh). En Ek het aan Abraham, aan Isak en aan Jakob verskyn as God, die Almagtige (El-Sjaddai), maar met my Naam HERE (Jahweh) het Ek My nie aan hulle bekend gemaak nie” (Eks. 6: 2). Hiervolgens was Moses die eerste wat die naam Jahweh aan die Hebreeuse God gegee het – nadat Hy in die brandende bos aan Moses verskyn en sy naam aan hom bekend gemaak het.
Abraham sou sy God dus onder die naam El ken. Dit is die naam waaronder die Midde-Oosterse Semiete, ook in antieke Kanaän, die Oppergod vereer het. In die boek Genesis kom twee vorme van die naam El voor, naamlik El-Elyon (God, die Allerhoogste) en El-Sjaddai (God, die Almagtige). Hierdie twee vorme is meer prominent as die ander attribute wat aan Hom toegedig word.
Melgisedek, die koning van Salem (Jerusalem), was ’n priester van El-Elyon (Gen. 14: 18-22). Hy het Abraham (toe nog Abram) tydens hul ontmoeting ná die oorwinning oor die invallende Elamiete, in die naam van El-Elyon geseën (Gen. 14: 17-24). Abraham het later ook saam met sy seun Isak ’n offer by die “berg van die HERE” in Salem (duidelik aan El-Elyon) gaan bring (Gen. 22: 2, 13, 14; vgl. 2 Kron. 3: 1). Die Abrahamse familie het El weer onder die naam El-Sjaddai as hul voorvaderlike God vereer (Gen. 17: 1; 28: 3; 35: 11; 43: 14; 48: 3; Eks. 6: 3 ens.).
Ek wil eers op El-Elyon fokus en kyk hoe hierdie naam verder in die Hebreeuse Bybel gebruik word. Dit is gou duidelik dat hierdie naam na El se rol as vader van die “gode” verwys. Alhoewel ons in die latere Hebreeuse literatuur vind dat die heilige wesens saam met God engele genoem word, was dit nie oorspronklik so nie. In die vroeë Hebreeuse literatuur is die heilige wesens of dan “heiliges” (asook ooreenkomstige gevalle wesens) nog “gode” genoem, net soos in die Kanaänitiese en Sumeriese tradisies. El-Elyon is as die vader van die gode gereken, wat op hul beurt as “Seuns van God (Elohim)” of gewoon “gode” beskou is (Gen. 6: 2; Job 2: 1).[61]
Een van die mooi beskrywings van El-Elyon as “vader van die gode” kom in Psalm 82 voor waar ons lees: “Ek self het gesê: Julle is gode, en julle is almal seuns van die Allerhoogste (Elyon)” (Ps. 82: 6). Ons vind ’n ander mooi beskrywing in Deut. 32: 8 en 9 waar ons lees: “Toe die Allerhoogste (Elyon) aan die nasies ’n erfdeel gegee het, toe Hy die mensekinders van mekaar geskei het, het Hy die grense van die volke vasgestel volgens die getal van die Seuns van God. Want die HERE (Jahweh) se erfdeel is sy volk, Jakob is sy afgemete erfdeel.” (In vroeë vertalings is die grondteks gebruik wat “kinders van Israel” in plaas van “Seuns van God” lees, maar die ontdekking van ’n ou fragment by Qumran in Israel [62] het getoon dat die Septuaginta dit korrek as “Seuns van God” aangee.) Hier word vertel hoedat El-Elyon, duidelik as vader van die gode, die nasies as erfdeel onder die Seuns van God verdeel het.[63]
Die Seuns van God
Wie was hierdie Seuns van God? Alhoewel die Seuns van God nie in die Hebreeuse tradisie duidelik geïdentifiseer word nie, is daar tog enkele gedeeltes wat ons na die vroeë Hebreeuse denke hieromtrent terugneem. So lees ons in Genesis 6: 2 van die Seuns van God wat by die mense se dogters kinders verwek het. (Ek bespreek dit in diepte in my komende boek oor die Gevalle Engele.) Hier verwys dit oënskynlik na gevalle engele (2 Pet. 2: 4, 5; Jud. 1: 6, 7). Ons lees ook elders in die boek Job van hulle, naamlik waar vertel word hoe “die Seuns van God” voor die aangesig van die HERE (Jahweh) verskyn het (Job. 1: 6; 2: 1). Die Satan was tussen hulle.
Ons vind ’n ekwivalente uitdrukking as Seuns van God in Psalm 29: 1 en 89: 7, waar hulle “Seuns van die Magtige” (as “hemelinge” vertaal in die Ou Afrikaanse vertaling van die Bybel) genoem word. Hierdie uitdrukking is waarskynlik oorspronklik ook as “Seuns van God” gelees soos in die Septuaginta en die vroeë Kanaänitiese Ugarit-literatuur gesien kan word.[64,65] Ons lees in hierdie gedeeltes: “Gee aan die HERE (Jahweh), o Seuns van God, gee aan die HERE (Jahweh) eer en sterkte” (Ps. 29: 1) en “die hemele loof u wondermag, o HERE (Jahweh), ook u trou in die vergadering van die heiliges (i.e. heilige wesens). Want wie kan in die hemel met die HERE (Jahweh) vergelyk word? Wie is soos die HERE (Jahweh) onder die Seuns van God” (Ps. 89: 6-7). In hierdie geval verwys dit na goeie engele en hemelwesens. Ons sien dus dat die “Seuns van God” oënskynlik goeie sowel as gevalle hemelwesens ingesluit het.
Verder is daar Deuteronomium 4: 19 en 20, wat duidelik by Deuteronomium 32: 8 en 9 aansluit, waar na die “Seuns van God” verwys word (sien die bespreking in die vorige paragraaf). Ons kan weer Deuteronomium 32: 8 en 9 aanhaal: “Toe die Allerhoogste (Elyon) aan die nasies ’n erfdeel gegee het, toe Hy die mensekinders van mekaar geskei het, het Hy die grense van die volke vasgestel volgens die getal van die Seuns van God. Want die HERE (Jahweh) se erfdeel is sy volk, Jakob is sy afgemete erfdeel.” In Deuteronomium 4: 19 en 20 word daar ook so na die goddelike erflating (aan die “Seuns van God”) verwys, alhoewel daar nou na God, as vader van die gode, onder sy latere naam Jahweh verwys word. Ook hier word genoem dat Jahweh die volk Israel as erfdeel ontvang het.
Ons lees: “[Neem julle dan terdeë in ag] dat jy ook jou oë nie na die hemel opslaan, en as jy die son sien en die maan en die sterre, die hele leër van die hemel, jou laat verlei en voor hulle neerbuig en hulle dien nie – dinge wat die HERE (Jahweh) jou God aan al die volke onder die hele hemel uitgedeel het. Maar die HERE (Jahweh) het julle geneem en julle uit die yster-smeltoond, uit Egipte, uitgelei om sy erfvolk te wees soos dit vandag is.” As ons hierdie gedeelte met Deuteronomium 32: 8 en 9 vergelyk dan lyk dit of die gode van die son, maan en sterre onder die Seuns van God gereken is.
Daar is baie ander gedeeltes wat dit bevestig. Ek noem enkeles. In 1 Konings 22 word diegene rondom God se troon ook, soos in Deuteronomium 4: 19, as die “hemelse leërskare” beskryf (1 Kon. 22: 19). Dit is ’n term wat na die hemelliggame, die sterre en planete, verwys (Ps. 33: 6). Ons lees verder in die boek Job hoe God vir hom (Job) vra: “[Waar was jy] toe die môresterre saam gejubel en al die Seuns van God gejuig het” (Job 38: 7) asook in die Lied van Debora hoedat die sterre aan die geveg deelgeneem het: “Uit die hemel het die sterre geveg, uit hul bane het hulle teen Sisera geveg” (Rigt. 5: 20 – vgl. ook Dan. 8: 10, 11).
Hierdie konsepte was nie uniek aan Israel nie. Dit is konsepte wat wyd oor die antieke Midde-Ooste voorgekom het. Net soos in Israel, is El ook onder die Kanaäniete as die vader van die gode gereken. Ook daar is die gode van die son, maan en sterre onderskei en is hulle “Seuns van God (El)” genoem.[66] Ons vind hierdie konsepte ook in antieke Sumerië, waar die God An as die vader van die gode gereken is. Die God An kom feitlik presies met die Ugaritiese El ooreen.
Die goderaad
El-Elyon was nie alleen die vader van die gode nie; die gode het ook op sy berg byeengekom. Hierdie berg is die “godeberg” of “berg van samekoms” genoem omdat die gode daar vergader het (Eseg. 28: 16; Jes. 14: 13). Ons lees dat hierdie berg in die uithoeke van die noorde te vinde was: “En jy het in jou hart gesê: Ek wil opklim in die hemel, my troon verhef bo die sterre van God en sit op die berg van samekoms in die uithoeke van die noorde. Ek wil klim bo die hoogtes van die wolke, my gelykstel met die Allerhoogste (Elyon)” (Jes. 14: 13,14).
Ons lees nie alleen dat die gode op die godeberg byeengekom het nie; ons lees ook dat hulle saam raad gehou het. Daarom word daar ook in die Hebreeuse literatuur na hierdie samekoms van die gode as die godevergadering of goderaad verwys. Ons lees in Psalm 82: “God staan in die vergadering van die gode; Hy hou gerig te midde van die gode” (Ps. 82: 2). Hier word God (Elohim) [67] uitgebeeld waar Hy regspraak lewer in die goderaad. Ons lees ook in Psalm 89: “Wie is soos die HERE (Jahweh) onder die Seuns van God (sien die vroeëre bespreking), ’n God grootliks gedug in die raad van die heiliges (i.e. heilige wesens)” (Ps. 89: 7, 8). Die goderaad was duidelik ’n baie belangrike konsep in die Hebreeuse tradisie.
Ons vind ’n besondere mooi beskrywing van die goderaad in 1 Konings 22: 19-22. In hierdie geval lees ons hoedat die profeet Miga self in die gees in die goderaad teenwoordig is en die bespreking in die raad dophou. Ons lees: “En die HERE (Jahweh) het gesê: Wie sal Agab oorhaal, dat hy kan optrek en val by Ramot in Gilead? En die een het so gesê, en die ander weer so. Toe kom die gees vorentoe en gaan voor die aangesig van die HERE (Jahweh) staan en sê: Ek sal hom oorhaal. En die HERE (Jahweh) vra hom: Waarmee? En hy sê: Ek sal uitgaan en ’n leuengees word in die mond van al die profete. En Hy sê: Jy sal oorhaal, ja, jy sal ook oorwin; gaan uit en doen so.” In hierdie geval word daar na die betrokke lid van die raad as “die gees” verwys – dit staan in kontras met die ouer tradisie toe die lede van die raad “gode” genoem is.
Die konsep van die godeberg, waar die goderaad byeenkom, was nie uniek tot die Israelitiese tradisie nie. Dit het wyd oor die antieke Midde-Ooste voorgekom. Die Kanaäniete sowel as die Sumeriërs het dieselfde konsep gehuldig. Ons vind in die Kanaänitiese tradisie, net soos in die Hebreeuse tradisie, dat die gode op El se berg byeengekom het. Ook in Mesopotamië was daar ’n baie ou tradisie dat die gode eens op An, die vader van die gode, se berg vergader het.[68] In latere tye het Enlil egter daar in die plek van sy vader An koning van die gode geword en het hulle rondom hom byeengekom.
Waar was die godeberg?
Dit is duidelik dat die konsep van die godeberg baie oud is. In die vroegste tradisies is dit die berg van die vader van die gode, waar al sy “kinders”, die Seuns (of kinders) van God, vergader het. Verder staan die verskillende tradisies nie los van mekaar nie; inteendeel, daar is ’n duidelike kontinuïteit in hierdie tradisie wat baie ver in die geskiedenis teruggaan.
Die vroegste verwysings na hierdie berg kom in die Sumeriese literatuur voor. Hiervolgens is die godeberg “Hursag” genoem, wat “groot/hoof/oudste berg” beteken [69]. Die berg was iewers in die noorde te vinde en is oënskynlik met een of ander berg in die noordelike Zagrosgebergtes verbind [70]. As dit in die gebied van Aratta geleë was, kan ons dit dalk met een van die hoë berge in die gebied van Urartu vereenselwig (sien die bespreking in Hoofstuk 2).
Sien plaat 12 op bladsy 122 vir 'n foto van die berg Sahand, agter in die Zagros-gebergtes en naby die Urmia-meer in die noorde van die hedendaagse Iran. Was dit dalk die godeberg in die noorde?
In latere weergawes van die Gilgamesh-heldeverhaal verskuif die ligging van hierdie berg na die weste en word dit iewers in die Westelike Sederberge, wat na die Amanusgebergtes verwys, geplaas [71]. Ons lees hoedat die helde van hierdie heldeverhaal uiteindelik na ’n lang tog die berg te siene gekry het: “They were gazing at the Cedar Mountain, the dwelling of the gods, the trone-dais of the goddesses” [72].
Hierdie Westelike godeberg is waarskynlik presies dieselfde godeberg wat deur die Kanaäniete erken is. Hulle het een van die hoogste pieke in die Amanus, Berg Haman, met die godeberg van El vereenselwig. Hierdie berg is “Hursanu” genoem [73] – duidelik afgelei van die Sumeriese naam “Hursag”. As hierdie berg regoor die Midde-Ooste as godeberg erken is, dan verwag ons dat die godemitologie wat met hierdie berg vereenselwig is, ook grotendeels sou ooreenstem.
Die Sion-godeberg
Dit is moontlik dat die heilige berg in Jerusalem reeds in die tyd van Abraham of selfs vroeër as ’n plaaslike weergawe van die godeberg erken is. As sodanig was dit ’n aardse weergawe van die kosmiese godeberg waar God regeer. Volgens die Genesis-verhaal is El-Elyon, die vader van die gode wat op die godeberg byeenkom (vgl. die bogenoemde bespreking), reeds in die tyd van Melgisedek daar – waarskynlik op dieselfde berg – in Jerusalem (wat toe nog Salem genoem is) vereer. Ons vind dan ook dat die benaming van El-Elyon se berg as “berg van samekoms in die uithoeke van die noorde” (Jes. 14: 13, 14), ook op hierdie berg, wat later Sion genoem is (Ps. 9: 11; 74: 2; 76: 2 ens.), van toepassing gemaak is soos ons lees:
“[D]ie berg Sion, in die uithoeke van die noorde …” (Ps. 48: 3, letterlik vertaal.[74])
Volgens die Genesis-verhaal het Abraham self ook vir El as El-Elyon vereer. Ons kan dit sien in die verhaal van die oorwinning oor die Elamiete waar Melgisedek, die priester van El-Elyon, vir hom as priester opgetree het (Gen. 14: 17-24). Hy het self ook na die berg van El-Elyon gegaan – dit is as ons aanvaar dat die berg waar hy vir Isak moes gaan offer dieselfde berg in Jerusalem is waar Melgisedek die priester-koning was. Dit maak sin dat hy daarheen sou gaan omdat Melgisedek vroeër as sy priester opgetree het. Hierdie berg word dan ook “berg van die HERE” (Gen. 22: 14) genoem.
Wie was El-Elyon?
As El-Elyon reeds in daardie vroeë tyd deur die Abrahamse familie op die godeberg in Salem as die plaaslike weergawe van die vader van die gode vereer is, dan is dit heel moontlik dat hulle Hom as die eweknie van die Sumeriese vader van die gode beskou het. Vanweë hul afkoms uit Sumerië sou hulle Hom ook onder sy Sumeriese naam An ken. Wat Elyon betref, is dit opvallend dat Hy nie alleen soos An as die vader van die gode beskou is nie, maar dat die betekenis van die naam Elyon, naamlik “Allerhoogste”, feitlik presies met die naam van die God An ooreenkom (sien hieronder).
Soos ek vroeër genoem het, is die wigskrifsimbool wat gebruik is om An se naam te skryf ook gebruik om...
(einde van die aanhaling uit hoofstuk 5 van Op soek na Abraham en sy God)
Notas in die aangehaalde teks
60. In die Ou Afrikaanse vertaling word die Godsnaam Yahweh as HERE geskryf.
61. Hierdie terminologie sal vir baie Christene vreemd klink omdat dit nie baie in die Bybel voorkom nie. As hulle aan “gode” dink, dan dink hulle dadelik aan afgode. Dit is egter nie wat die term hier beteken nie. Dit is gewoon die antieke manier om na “hemelse wesens” te verwys, waarvan sommige goed was en andere gevalle geraak het. In latere tye het hierdie term in die Hebreeuse tradisie in onbruik verval en is daar van engele gepraat – waarvan sommige ook goed en ander gevalle was. Latere variante van die Septuaginta vertaal dan ook die uitdrukking “Seuns van God” in Gen. 6: 2 as “engele”.
62. Die tekste is in 1947 daar ontdek.
63. Ons vind ook later dat daar in die Hebreeuse literatuur melding gemaak word van sekere “vorste” wat oor volke soos die Perse en Grieke geheers het (Dan. 10: 20). Hier is die benaming “god” (vir die gode van die ander volke) met “vors” (duidelik ’n engel) vervang.
64. Mullen 1980:191
65. Die betekenis van die woord “El” (God) is ook “Magtige”.
66. Mullen 1980:195-196
67. Dit is die mees algemene Hebreeuse woord vir God.
68. Jacobsen 1987:280
69. George 2003:466
70. Falkowitz 1983:108
71. George 2003:93
72. George 2003:603
73. Mullen 1980:130
74. Mullen 1980:154
Die aanhaling is uit hoofstuk 5 van Op soek na Abraham en sy God, 'n studie oor die historisiteit van die Genesis-verhale, deur Dr Willie Mc Loud (uitgewer: Griffel, 2012).
Lees ook: Abraham en sy God - Inleiding
Hoofstuk 1: Abraham is die skakel
Ref. wmcloud.blogspot.com
Subscribe to:
Posts (Atom)