Britain and the EU: what future?

"The European Union that emerges from the Eurozone crisis is going to be a very different body. It will be transformed perhaps beyond recognition by the measures needed to save the Eurozone." – David Cameron

The speech by the British prime minister, David Cameron, on the future of Europe is of great importance for all who are interested in future developments in the European Union (EU). He presents not only the British position, but also gives important clues regarding the future direction that the union will take. In this essay, I discuss Britain's relationship with Europe, the possibility of Britain leaving the union, the new structure of the EU that will probably evolve over the next few years through treaty changes, and what the EU of the distant future would look like. And how Turkey and the Muslim democracies of the Arab world will eventually be included.

An important new phase has started in the long process of constructing the European Union (EU). A process that could totally alter the form of the union as we know it today. This new phase is already long in the making, but the speech of the British prime minister, David Cameron, on 23 January 2013 has officially opened this new discussion on the future of Europe – a discussion that will lead to treaty changes and a total restructuring of the EU. Cameron wants "a better deal for Britain", and "a better deal for Europe too". The question is: What will this new Europe look like? In this essay, I make some proposals in this regard.

Britain and Europe

When one read David Cameron's speech, it is clear that Britain's involvement with Europe was, is, and will probably always be, very ambivalent. On the one hand Britain shares a long history with Europe, but on the other hand, it views itself as an "island" off the coast of Europe. This basic observation, namely that island states and continental states view geopolitics very differently, lies at the heart of its ambivalent relationship with Europe. Island nations like Britain (and Venice or Tyre before it) has become influential through trade – and to this day Britain is primarily a trading nation. Continental states traditionally became influential when they gained control over the surrounding areas with its resources and access routes – which requires political unification.

In Europe, this conflict of interest – with Britain trying to stop continental states like (Napoleonic) France or (Nazi) Germany from becoming too influential and thereby endangering her own commercial interests; with the continental states trying to form alliances or consolidate power in opposition to Britain – has lead to many European wars. And Britain knew how to play these continental powers against each other to further her own interests (see my article Predicting a war against Iran? - an inquiry into war and peace cycles). But after the last great war, the main continental states decided to build a Europe of peace – a Europe that will be united politically and therefore never be able to fight each other again. And they (especially general De Gaulle) originally tried to keep Britain out of the union – because they knew that Britain would try to sabotage the whole project. But Britain saw both a threat and an opportunity in this – the threat of an opposing power rising next door and the opportunity of a great market for trade. The result was that Britain eventually joined the union - but only after the process of unification was irreversible.

Britain, a country with a proud history – and without the motivation of European powers like Germany and France to unite – always had a problem to surrender sovereignty. And the closer the union grew, the more Britain became uncomfortable with the goal of an "ever closer union among the peoples of Europe" as is stated in most treaties since the Treaty of Rome in 1957 (which established the European Economic Community). With the Lisbon Treaty of 2007 (in force since 2009), which gave the union a legal identity, increased the power of the European Parliament, established a President of the European Council and a High Representative of the Union for Foreign Affairs and Security Policy, Britain has reached the limit of its willingness to surrender sovereignty to Brussels. In fact, she wants to take some of those powers back. And maybe even leave.

Will Britain leave the union?

It is clear from Cameron's speech that he does not want Britain to leave the union. He said: "I believe that Britain should want to remain in the EU". Although there are many voices – especially from the United Kingdom Independent Party (UKIP) – that want Britain to leave, this is unlikely to happen. Why? For the same reasons that Britain has joined the union in the first place. It is not in Britain's strategic interest to leave the union altogether. Such a move would leave Britain adrift on the large and dangerous sea of international politics – and result in it becoming a second Venice. Nice to visit – but without any political power.

The reasons for Britain to stay in the European Union are straightforward and Cameron has mentioned them in his speech. First of all, it gives the Anglo-American establishment some influence in the future process of development in the union. Britain, with its special relationship with the USA, is effectively the voice of those interests in the EU. One of the greatest fears in these circles is that the EU would develop into a political block which is independent – and even in opposition – to the USA. This is a real fear – some French voices (in the Gaullist tradition) have proposed working towards a multi-polar world in which the USA's power will be effectively restricted. Britain's involvement as a major player in Europe serves as an effective hedge against any future developments in this direction. Without Britain in the EU, it is even possible that the Anglo-American alliance can unravel because the USA might not see the use of it any more. Direct alliances with the EU would be better.

The second reason is that the City of London – the heart of Britain's commercial power – provides access to the European Market. Many businesses and countries outside the union use the City of London as a springboard into Europe. David Cameron mentioned that "Britain has been the destination of one in five of all inward investment into Europe" since 2004. If Britain does not have influence in the union – even if she still have access to the market in a way similar to Switzerland or Norway (who have "no say at all in the setting of rules; it just have to implement its directives") – the whole strategic position of the City would be undermined. Outsiders (Britain would be one of them) would rather use other channels in the EU to facilitate their interests. When the City loses its influence, Britain will lose her's too. So, although Cameron has promised an in-out referendum for 2017 if he is re-elected, the chance of Britain actually leaving the union is very slim. There are powerful interest groups that will do everything to stop that from happening. With a new arrangement on the table, voters will probably choose to stay put.

Building a new Europe

The real fear of the Anglo-Americans is that the measures that the Eurozone countries have taken to overcome the financial crisis will eventually result in a two-speed Europe (it actually already has), with a strong group of European countries (which will not include Britain) gaining political cohesion, leaving the others behind. That countries like Britain, who is outside the core, will have much less influence in the union; that they will not be able to stop the rest from taking decisions that could in principle be harmful to British interests. Cameron tried previously in 2011 to veto the Fiscal Compact, but the Eurozone countries and other countries who joined them, bypassed his veto by agreeing to an inter-governmental treaty, i.e. outside the EU (although compatible with EU law). Since the financial crisis all talk has centred around the Eurozone - this after more than 50 years during which it centred around the EU (and the European Economic Community).

With his speech, David Cameron is trying to influence the process of change in Europe while he is still in a strong position. The Eurozone countries have so far tried to integrate aspects of their economies without EU treaty changes – but eventually, they will need some changes. And this is the opportunity that Cameron wants to use to negotiate a better deal for Britain. What Cameron proposes, is that the "core of the European Union must be, as it is now, the Single Market". The Single Market – with Britain at its heart, must be the foundation of Europe. Upon this structure could all the various diverse structures of the union be built: "We need a structure that can accommodate the diversity of its members... some of whom are contemplating much closer economic and political integration". He mentioned the Schengen group of nations which excludes Britain but includes even some outside countries like Switzerland, Norway, Lichtenstein and Iceland. He also mentioned the military alliance between Britain and France, both countries who are "willing and able to take action in Libya or Mali". His proposal is not too different from that of Tony Blair, a previous British prime minister, who proposed a community of European "clubs".

What Cameron does not want, is a "two-speed" Europe. But it is too late to stop this from happening. The European Union has effectively developed into two groups of countries, namely those who are part of the union but do not participate in the Euro, and those who do. The Eurozone countries form a core group of countries which are integrating their economies more and more – working towards a full monetary, fiscal, banking and economic union. With the introduction of the Euro, the monetary union became a reality. And now, during the financial crisis, important steps were taken towards a fiscal union (with the Fiscal Compact), banking union (agreement was reached in December 2012) and economic union (this year will probably see some steps to equalize economic policy). The EU is beginning to look like the "core Europe" as proposed by Wolfgang Schäuble and Karl Lamers in 1994.

So, there are two proposals as to where the "core" should be. The Germans and French want to see a core group of countries which move towards full economic and, eventually, political union. The British want the Single Market to be the "core", as Cameron said in his speech: "At the core of the European Union must be, as it is now, the Single Market". So where will the core be? Cameron actually made another interesting remark, namely that the Single Market should be the "foundation" of the European Union: "Let's start with this proposition: we are a family of democratic nations, all members of one European Union, whose essential foundation is the Single Market rather than the single currency". He proposes that the Single Market be the foundation upon which all the European clubs are built – even the Eurozone. In a future compromise, it is possible that we will indeed see the Single Market (which the Germans also strongly endorse) being established as the foundation upon which the central core of Eurozone countries, and later the political union, is built.

Pieter Bruegel's tower?

The main problem that the Europeans have with Cameron's proposal, is that he wants Britain to stay in the union, but with some powers that have previously been transferred to Brussels, returned to London (they don't like the idea of "cherry picking"). This implies that he wants to create another grouping in the union (if other countries were to join Britain in this regard) which would be even less integrated with the union than those European Union countries who are not part of the Eurozone! This means that we will have countries like Britain who are part of the European Union, part of the Single Market, but at a lower level of integration than the present European Union countries which have not yet joined the Eurozone. 

If this level represents those countries who are only interested in joining the basic Single Market (and not the rest of the EU structure), then we can envision a future EU structure where this serves as the foundation upon which all the other levels of integration within the union are built - each upon the other. This means that the various layers will build upon each other like that of a ziggurat or step pyramid. Such a structure will correspond to some degree with the proposal that the union should become a "concentric circles Europe", with some countries at the periphery, others somewhere in the middle and a core group of countries at the center (as proposed by Michael Mertes and Norbert J. Prill, advisers to German Chancellor Helmut Kohl). This reminds one of a painting by Pieter Breugel of the tower of Babylon (painted in 1563) which have been used on an EU poster in the period when there were 12 countries in the union (1986-1993) (these were represented with twelve stars – of which only eleven were visible – in the sky above the tower). There is, interesting enough, a Brussels-based think tank named after the painter! The British idea of clubs would ensure that these layers are interconnected in various ways, like structures within this larger pyramid.

Such an EU structure could be built through negotiation between the core and the periphery – between the continental countries and Britain. Since Britain's inclusion in the union an unspoken rule has regulated her relation with the other EU partners, namely that for every step of "widening" (enlargement of the Single Market), there would be an equivalent step of "deepening" the union (with growing political cohesion). The best example of this is the enlargement of 2004 when 10 new countries (mainly from Eastern Europe) joined the union, which was followed with a considerable deepening of the union through the Lisbon Treaty in 2009 (after years of difficult negotiations).

But this process has reached its limits – Britain does not want to participate in any further deepening of the union. I propose that the rule will in future be applied in a different way: for every step to deepen the union (allowing a core group of countries to move towards economic and political union), an equivalent step of widening the union through enlargement, i.e. of adding more countries to the Single Market (as the "foundation" of the union), would follow. In this way, the deepening of the core will go hand in hand with a widening of the base. Once Britain takes a step backwards from its present arrangement with the union, many other countries (still outside the union) could in principle join her to become part of the European Union on that basic level.

Such a European structure will solve another problem – how to accommodate Muslim countries like Turkey in the union. Although Turkey's application for membership has been accepted, there are many countries (especially France) who do not want Turkey in the union. The reason is simple: if a large country like Turkey joins the union, the whole balance of power in the union would change. Suddenly France and Germany will not have the prominent position they always had (Turkey would have more votes in the union than any of them); Britain's position will be considerably strengthened because Turkey's interests will align for the most part with hers (Turkey will obviously not be part of the core). But a new arrangement that allows such countries to enter the union without upsetting the balance of power in Europe – maybe their voting power will be restricted to issues regarding the Single Market – would allow them to join. For Turkey it is important not to have an inferior position in the EU; in this scenario, Turkey will be on the same level as Britain.

Under such circumstances, it is possible to envision many of the other countries surrounding the European Union joining it over time. Not only countries like Turkey and Ukraine, but many of the countries of the Arab Spring could one day join the EU. In the same way that the Eastern European democracies joined the union, one can envision the Arab democracies joining. And in the same way that the union was dramatically deepened through the Lisbon Treaty, one can envision a dramatic deepening of the core – proceeding eventually to form a real political union. Although this basic structure could become visible in the next decade, the above-mentioned things will not happen so soon – for the next few years, it is mostly Balkan countries that will join the union. All of this will change Europe into an enormously important player on the world stage. With the financial crisis of 2007-2012 forgotten, the restructured economies of Europe growing strong, and the new Europe taking shape, the world will be a very different place from today.

Conclusion

David Cameron's speech is an introduction to the discussion on the future structure of the European Union. Although this is but a small step, it is the beginning of a new phase in Europe – a phase that could eventually see a totally new Europe being born. As he said, the problems in the Eurozone are driving fundamental change in Europe. And "at some stage in the next few years, the EU will need to agree on treaty change to make the changes needed for the long-term future of the Euro". Britain still has a lot of influence in the union – she even has a veto right in various areas. She is in the position to make proposals, especially regarding her future role in Europe. Although some EU countries are sceptical about her commitment to the union (in which they are right), she is in fact very committed to the Single Market. Britain does not want the changes in the Eurozone to restrict her access to that market.

The structure that Cameron proposes, one which includes various clubs built on the foundation of the Single Market, will not be realized. The rest of Europe is moving in the direction of a "core Europe"; for many of the continental states (Germany excluded), the market is not of special concern. But some compromise will eventually be reached between the "Europe of clubs" and the "concentric circles Europe". David Cameron is right in saying that "the European Union that emerges from the Eurozone crisis is going to be a very different body... transformed perhaps beyond recognition by the measures needed to save the Eurozone".

What I propose in this essay is that the structure of the future European Union will look a lot like the ziggurat in Pieter Bruegel's painting. There will be various levels of integration, all built on the "foundation" of the Single Market. These levels will include various countries which are willing to integrate only up to a certain level. In the centre will be a core group of countries which will proceed to form a true political union. Most countries in the geographical area of the old Roman Empire will be included in this structure – it could easily become some sort of new Roman Empire. But that is very far in the future. None of our generation will live to see it. But the slow process of forming an "ever closer union among the peoples of Europe" will continue for generations to come. 

Author: Dr Willie Mc Loud (Ref. wmcloud.blogspot.com)

Articles on the internal power struggles in the EU

Die Europese Unie - wat gaan aan?

Articles on the EU in eschatological perspective:

Die nuwe toring van Babel

The euro countries move towards a fiscal union - an eschatological perspective

Gaan Griekeland in the Eurosone bly? - 'n eskatologiese perspektief

Die limiete van argeologie en teksstudies: die uittog

In hierdie artikel word die geloofwaardigheid van die Bybelse verhaal oor die uittog van Israel uit Egipte bespreek. As daar geen argeologiese bewyse vir die uittog is nie, beteken dit dat ons om daardie rede die historisiteit daarvan moet betwyfel? Dat dit dus nie plaasgevind het nie? Hierdie vrae het baie te doen met die vermoë van argeologie om finale uitsprake te maak. Die eintlike vraag is dus: Wat is die limiete van argeologie en teksstudies, en hoe raak dit ons verstaan van die uittog. Die artikel (met voorskrif) het in die September 2012 uitgawe van die tydskrif Markplein verskyn.

Daar het die laaste paar maande (sedert Markplein 2012/01) 'n intense gesprek oor die beperkinge van argeologie en teksstudies ontstaan, met spesifieke verwysing na die Israeliete se uittog. Ek het in 'n aantal briewe aangevoer dat Diek van Wyk (sien sy artikels in Markplein 2012/04 en 2012/05) en Sakkie Spangenberg (sien sy reaksie in Markplein 2012/06) vanuit 'n modernistiese perspektief te hoog opgee vir hierdie dissiplines. Ek het in hierdie verband selfs van "pseudo-wetenskaplikheid" gepraat, onder andere in verwysing na "Bybelwetenskap". In hierdie artikel bespreek ek die limiete van beide argeologie en teksstudies (Bybelwetenskap) in meer detail. 

Die wetenskap word tradisioneel in Afrikaanse kringe baie hoog aangeslaan. Daar word algemeen aanvaar dat wetenskaplikes weet waarvan hulle praat. Ons vind dan ook dat feitlik alle dissiplines in Afrikaans as "wetenskappe" beskryf word - so ook argeologie en teksstudies (Bybelwetenskap). Maar hoe wetenskaplik is hierdie "wetenskappe"? Wat is die limiete van hierdie dissiplines? En wat is die implikasies daarvan vir uitsprake wat hierdie dissiplines kan en nie kan maak nie? Ook ten opsigte van die historisiteit van Bybelse verhale soos die uittog.

Daar was 'n tyd toe alle dissiplines gepoog het om as empiriese wetenskappe (dit is wat in Engels onder "wetenskap" verstaan word) erken te word. So ook argeologie en teksstudies. Maar is hierdie empiriese wetenskappe? Alhoewel argeoloë met waarneembare objekte werk, en dit dus as 'n empiriese dissipline beskou kan word, voldoen dit nie aan die vereistes van 'n empiriese wetenskap soos dit wêreldwyd verstaan word nie. Die belangrikste onderliggende rede hiervoor is dat argeoloë nie toegang het tot die historiese werklikheid (soos dit destyds bestaan het) wat hulle ondersoek nie - die argeologiese rekord is altyd onherroeplik onvolledig. Ook teksstudies - wat vandag as 'n hermeneutiese (interpreterende) dissipline erken word - het geen toegang tot die werklike teksgeskiedenisse (ook nie van die Bybel) nie. Daarteenoor ondersoek beide natuur- en sosiale wetenskaplikes 'n huidig-bestaande (alhoewel ontoeganklike) werklikheid.

As gevolg van hierdie beperking kom argeoloë (teksstudies word later aangespreek) voor twee onoorbrugbare probleme te staan. Ten eerste is alle opgrawings 'n nie-herhaalbare ervaring. Ander argeoloë sou nie noodwendig tot dieselfde gevolgtrekkings kom nie. Daar is 'n menigte gevalle waar argeoloë oor die interpretasie van opgrawings verskil. Ten tweede weet argeoloë nooit of hul data (statisties gesproke) verteenwoordigend van die destydse historiese situasie is nie. Opgrawings is nie herhaalbare eksperimente soos in die natuurwetenskappe of gekontroleerde ondersoeke soos in die geesteswetenskappe nie. Alhoewel argeologie "ervaring" insluit, is opgrawings nie eksperimente nie; opgrawings is nie herhaalbaar of 'n verteenwoordigende steekproef nie. In die tyd van die sogenaamde Nuwe Argeologie in die vroeë sestiger jare is daar nog gepoog om argeologie op 'n "wetenskaplike" basis te plaas, maar daardie benadering het intussen plek gemaak vir "Postprosesualisme", wat kontekstuele en interpreterende argeologie insluit. Sedertdien is daar ruimte vir 'n "plurality of readings" ooreenkomstig verskillende interpretasies soos Julian Thomas skryf: "[E]ven artifacts will be understood in different ways by people who come to them with different understandings which emerge from different social experiences... In understanding may give rise to hegemonic struggles over the definition of reality. It would be a mistake to argue in these circumstances that one group has a true appreciation of the situation, while another is laboring under false consciousness" [1].  Daar is vandag in die filosofie van argeologie 'n reaksie teen vroeëre hegemoniese pogings tot beheer oor interpretasie (wat voortbou op die Franse filosoof Michel Foucault se werk oor "mag").

Argeologie het dood gewoon nie die vermoë wat soms (veral deur argeoloë self) daaraan toegeken word nie. In baie gevalle het daar net nie genoeg bewyse oorgebly om die literêre bronne te bevestig of te ontken nie. Alhoewel argeoloë soms weens 'n gebrek aan bewyse aanvaar dat sekere gebeure (soos die uittog) nie plaasgevind het nie, is dit 'n positivisties-modernistiese aanslag wat nie deur enige wetenskapfilosoof onderskryf kan word nie. Geen bewyse is beslis nie 'n bewys van geen bewyse nie. Ten spyte hiervan het sommige argeoloë 'n oordadige vertroue (so tipies van die modernisme) in die genoegsaamheid van die argeologiese bewyslas soos blyk uit Diek se aanhaling van die argeoloog William G. Dever, wat selfversekerd noem dat argeologiese data as "primêre bron" gebruik moet word om die geskiedenis (soos die van Israel) te rekonstrueer. Alhoewel argeologiese data sekerlik 'n belangrike bron van inligting is, is dit beslis nie die enigste nie en die verheffing daarvan tot "primêre bron" gaan teen al die problematiek van praktiese argeologie in. Ek kan hoeveel voorbeelde gee om die ontoereikendheid van argeologiese data te illustreer. Neem byvoorbeeld die oorblyfsels van die Akkadiese Ryk (ca. 2300-2100 vC) - wat deur die millennia as die grootste van alle ryke in antieke Mesopotamië onthou is. Mario Liverani skryf: "If we didn't know from the texts that the Akkad empire really existed, we would not be able to postulate it from changes in settlement pattern, nor from the evolution of material culture" [2]. Ons kan dieselfde omtrent die Dawidiese ryk sê. Voor die ontdekking van die Tel Dan stela 'n paar jaar gelede, waarop die woorde "huis van Dawid" verskyn, was daar 'n konsensus onder baie geleerdes dat hy nooit gelewe het nie.

Wanneer dit by migrasie kom (soos die uittog en intog van Israel), is die situasie selfs nog meer problematies. Die argeologiese getuienis wat met migrasie verband hou is so oop vir interpretasie dat argeoloë in baie gevalle nie kan besluit hoe om die argeologiese rekord te interpreteer nie. Ek gee verskeie voorbeelde van sulke verskille in interpretasie in my artikel "A critique of archaeology as a science" wat op 19 Augustus 2012 op my blog gepos is by www.wmcloud.blogspot.com. In baie gevalle sou argeoloë nooit van sulke migrasies weet as dit nie in literêre bronne vermeld is nie. Neem byvoorbeeld die migrasie van die handelaars wat hulleself in die Ou Assiriese periode (ca.1800 v.C.) in Anatolië (in die hedendaagse Turkye) gaan vestig het. Malcolm Weiner skryf hieromtrent: “As Machfeld Mellink, James Mellaart and others have observed, had the tablets not survived little else would suggest the existence of an Assyrian colony, since the colonists adopted local architecture and pottery... Tablets tell us of many Assyrian trading colonies in Anatolia...  [i]t would be very difficult to identify something which is specifically Assyrian without the tablets” [3].  Sonder die tekste sou argeoloë nie vermoed het dat groot getalle Assiriërs na Anatolië migreer het en daar teenwoordig was nie. Alhoewel ek kan verstaan dat Dick skryf "Dit spreek dus vanself dat die Israeliete op hul staanplekke in die Sinai-woestyn ook oorblyfsels moes nagelaat het" (Markplein 2012/05), is dit duidelik dat die situasie allermins so eenvoudig is. Alhoewel die Bybel die roete aandui waarlangs die Israeliete sou trek, verskil navorsers oor die interpretasie van die gegewens. Die Israeliete sou voorts lank op 'n plek moes bly om noemenswaardige getuienis agter te laat. Die Sinai is soos die Bybel noem en ekself al meermale gesien het, 'n "groot en vreeslike" woestyn waar die hitte, winde en stortreëns alle oorblyfsels tot niet maak en bedek. Om na oorblyfsels daar te soek is soos om na die spreekwoordelike naald in 'n hooimied te soek (nie dat daar al deeglik gesoek is nie!).

Daar is selfs 'n verdere probleem, naamlik dat daar in die tyd van die Nuwe Argeologie 'n sterk partydigheid in argeologiese kringe teen migrasie was soos David Anthony skryf: "Migration has been demonized and has mystified Western archaeologists since the rise of ‘New Archaeology’ in the late 1960’s… Several writers have noted that the rise and fall of the popularity of migration and diffusion in western archaeology seems closely linked to the prevailing milieu in politics, national interests and intellectual trends” [4]. Dit toon dat baie nie-wetenskaplike invloede 'n impak op argeologiese sieninge het en dat "polities korrekte" sieninge soms op hegemoniese wyse afgedwing word. Alle argeologiese data is wyd oop vir interpretasie - die hegemonie van polities korrektheid gee erkenning aan sekere sieninge en wys andere af.  Ina Brand vertel in Markplein 2012/07 hoe hierdie aanslag steeds in die praktyk onder argeoloë voorkom. Sy skryf: "In die jongste tyd is daar egter 'n beweging wat die Bybel as artefak heeltemal wil verban en dit as blote propaganda-fiksie wil uithou uit alle argeologiese bevinding". Geen wonder dat daar so geredelik in krities-argeologiese kringe aanvaar word dat die uittog nie plaasgevind het nie.

In enige ondersoek na die verlede is tekste soos die Bybel ook belangrik. Die belangrikste vraag omtrent tekste is: hoe betroubaar is die inligting wat daarin voorkom? Om hierdie saak te ondersoek word die teksgeskiedenis van tekste soos die Bybel bestudeer. Dissiplines soos teksstudies het egter dieselfde probleem as argeologie, naamlik dat die werklike teksgeskiedenis onherroeplik verlore is. In die tyd van positivisme is daar veronderstel dat niks omtrent 'n teks soos die Bybel geglo kan word as dit nie deur argeologiese bewyse gesteun word nie. Daar is oordadig krities na die teks gekyk en mettertyd is daar op grond van verkeerde verwagtinge aanvaar dat die meeste van die gebeure wat daarin vertel word nie plaasgevind het nie. Vandag weet ons egter dat argeologie nie 'n empiriese wetenskap is nie en dat feitlik alle argeologiese data onvolledig, onder-verteenwoordigend en voorlopig is. In soverre teksstudies in die positivisties-modernistiese metodiek van die verlede gegrond is (wat ook alle wondergebeure in beginsel ontken) en steeds so 'n aanslag volg, is dit ten diepste gekompromitteer.  Omdat die data wat vir die bevestiging van hipoteses en uiteindelik teorieë gebruik word, so voorlopig en oop vir interpretasie is, staan dissiplines soos teksstudies op dryfsand en daar is geen manier waarop daardie geleerdes kan bewys dat hul teorieë beter met die historiese situasie ooreenkom as die tradisionele beskouing wat die inligting in die teks as betroubaar aanvaar nie. Dit is geen wonder dat 'n bekende Christen filosoof soos Alvin Plantinga die volgende sê nie: "There is no compelling or even reasonably decent argument for supposing that the procedures and assumptions of [historical Biblical criticism] are to be preferred to those of traditional Biblical commentary" (Biblical Archaeology Review Jul/Aug 2012).

Met hierdie agtergrond kan ons in meer detail op die uittog fokus.  As ons die genoemde problematiek omtrent sulke migrasies in ag neem, asook die voortdurende stryery onder argeoloë oor die interpretasie van argeologiese fondse en datering (veral wat Israel betref), dan is dit glad nie voor die hand liggend waarom die uittog ontken moet word nie. Soos James K. Hoffmeier in sy boek The Archaeology of the Bible (2008) aantoon, is daar heelwat ondersteunende getuienis vir die Bybelse verhaal oor Israel se verblyf in Egipte, die uittog en die verowering van Kanaan. Ek noem enkele voorbeelde. Daar is uitbeeldings van Semitiese slawe wat stene maak (en deur stokke geslaan word) uit die tyd van koning Thutmose III van die Agtiende Dinastie (1479-1425 v.C.). Alhoewel daar nie fisiese bewyse vir Israel se tyd in die woestyn is nie, is daar wel getuienis dat Jerigo verwoes is en daarna vir lank onbewoond was soos in die Bybel vertel word (Jos. 6:26; 1 Kon. 16:34). Hierdie verwoesting is aanvanklik deur John Garstang tot ca.1400 v.C. gedateer, maar Kathleen Kenyon het dit later tot ca.1550 v.C. herdateer. Onlangs het Bryant Wood egter geargumenteer dat Kenyon sekere krities-belangrike pottery verkeerd gedateer het en dat Garstang se datering reg was. Hierdie datum kom goed met die Bybelse datering ooreen. Hoffmeier verskil met W.F Albright se teorie van 'n dramatiese verwoesting van Kanaänitiese stede en onderskryf 'n "limited conquest of key sites in strategic areas" ooreenkomstig die inligting in Josua 11:3 en Exodus 23:29-30. Hiervolgens is net Jerigo, Ai en Hazor verbrand. Daar is inderdaad bewys dat Hazor ook in daardie tyd verbrand is (die datum is ietwat onseker). Die naam "Israel" word die eerste (en enigste) keer in 1208 v.C. in 'n Egiptiese inskripsie, deur koning Merneptah, die seun en opvolger van Raamses II, genoem in 'n konteks wat op hul teenwoordigheid in die land dui. Rondom hierdie tyd is daar skielik 'n dramatiese toename in landbou dorpies in Israel waarneembaar (93% van hierdie dorpe is nuut). Dit word tipies met die aanwas van Israel in die nuwe land verbind. Die monoteïstiese hervormings van Akhenaten van die Agtiende Dinastie (1352-1336 v.C.) hou dalk ook met Israel se vroeëre verblyf in Egipte verband.

Daar kan uiteindelik verskeie narratiewe omtrent die uittog gekonstrueer word. Diek verwys na die narratief van die argeoloë Israel Finkelstein en Neil Asher Silberman (Markplein 2012/05). Hulle is van mening dat die verhale oor die uittog in die sewende eeu v.C. in die tyd van koning Josia saamgesnoer is. In hierdie geval sou die verhaal op ‘n metaforiese vlak uitdrukking gee aan die stryd tussen die jong koning Josia en farao Necho en aan die vrese, aspirasies en hoop op ‘n nuwe toekoms van die Juda van die tyd. Hierdie narratief aanvaar dat die uittog nie plaasgevind het nie en probeer verduidelik waar die verhaal ontstaan het. Alhoewel hierdie hipotese op die oomblik vir sommige geleerdes sin maak, sal die volgende geslag waarskynlik (soos tipies in hierdie milieu gebeur) nie veel waarde daaraan heg nie.

Hierteenoor onderskryf ek die tradisionele narratief. Dit is na my mening uit die Bybelse teks duidelik dat die verhaal van die uittog ten diepste in die Israelitiese psige ingeweef was. Mense soos ek wat die gediskrediteerde histories-kritiese paradigma wat uit die modernisme gegroei het verwerp, kan geen rede sien waarom die Bybelse inligting omtrent die uittog nie aanvaar kan word nie. Saam met Richard Averbeck (in 'n artikel in die boek "Mesopotamia and the Bible", sien p107) is ek van mening dat die Bybelse verhale deur die eeue sorgvuldig in die raamwerk van 'n aaneenlopende tradisie oorgedra en opgeteken is soos daar op baie plekke in die Bybelse teks genoem word [5]. Argeologiese data korreleer ook heel goed met die inligting in die Bybel. Ek sluit af met 'n aanhaling uit my boek Op soek na Abraham en sy God (Griffel, 2012): "Alhoewel daar 'n sekere kritiese weergawe oor die Bybelse teks saamgestel kan word... (wat) dit as laat en vol twyfelagtige legendes afmaak, kan daar na my mening 'n beter weergawe saamgestel word wat toon dat dit goed met ander buite-Bybelse tekste en argeologiese data korreleer" (p109).

[1] Thomas, Julian. 2005. Materiality and the Social. In Pedro Paulo Funari, Andres Zarankin and Emily Stovel (eds.), Global Archaeological Theory. Contextual Voices and Contemporary Thoughts. New York: Kluwer Academic/Plenum Publishers.
[2] Liverani, M. 1993. Akkad: An Introduction. In Mario Livernai (ed.), Akkad. The First World Empire: structure, ideology and traditions. Padova: Sargon srl.
[3] Wiener, Malcolm H. 1984. Crete and the Cyclades in LM I: The tale of the conical cups. In Hägg, R. and Marinatos, N. (eds.), The Minoan Thalassocracy, Myth and Reality.  Stockholm.
[4] Anthony, David W. 1997. Prehistoric Migration as Social Process. In Chapman, J. and Hamerow, H. (eds.), Migrations and Invasions in Archaeological Explanation, BAR International Series 664.  Oxford: Archaeopress, Oxford.
[5] Averbeck, Richard E.  2002.  Mesopotamia and the Bible.  In Mark W. Chavalas & K. Lawson Younger (jr) (eds.), Sumer, the Bible, and Comparative Method; Historiography and Temple Building.  Grand Rapids: Baker Academic.

Willie Mc Loud

Dr Willie Mc Loud se ander skrywes aan Markplein is ook op hierdie blog gepos (www.wmcloud.blogspot.com) en kan gelees word deur op die sleutelwoord "Markplein" regs op die blog te klik.
Klik om te lees: A critique of archaeology as a science
Asook A critique of Biblical Criticism as a scholarly discipline

The importance of the Septuagint in Biblical studies

Interest in the Septuagint has grown dramatically during the last few decades. The main reason for this is that Septuagint manuscripts, as well as Hebrew texts of the Bible which correspond with the Septuagint, were discovered among the Dead Sea Scrolls. Since this discovery, the text of the Septuagint, which differs in important ways from the Masoretic (Hebrew) text which has traditionally been used for Bible translations, has gained credibility. Many Christians do not know that the authors of the New Testament typically use the Septuagint when quoting from the Old Testament or that the early Christian church used the Septuagint as Scripture. Both scholars and laymen interested in the Biblical text should take note of the importance of the Septuagint in Biblical studies. The Septuagint impacts not only on our understanding of particular verses but also on our understanding of the Biblical text as a whole.

My interest in the Septuagint started during a preaching tour to Holland a few years ago. I was familiar with the Septuagint but did not recognize the importance thereof for Biblical studies until then. During a visit to a local theological seminary, I spend time in the library where I saw the Encyclopedia of the Dead Sea Scrolls (Vol 2, eds Lawrence H. Schiffman and James C. Van der Kam, Oxford University, 2000). One of the sections focuses on the relation between these scrolls and the Septuagint. It lists the Septuagint manuscripts found among the scrolls in the Judean desert as well as the readings of the Hebrew scrolls that support the Septuagint. I was amazed to discover that some of the oldest known Hebrew texts of the Bible support the Septuagint and not the Hebrew texts that are used for present-day translations of the Bible!

Origins of the Septuagint

What is the Septuagint? Let me quote the encyclopedia just mentioned. "The Septuagint is the collection of ancient Greek translations of the books of the Hebrew Scriptures or Old Testament, by a number of different Jewish translators over the course of the third, second, and perhaps early first centuries BCE. Some later, systematically revised versions for certain books or sections have been substituted for the originals, making the collection even more diverse" (p 863). The name Septuagint is abbreviated from interpretatio septuaginta virorum which means "the translation by the seventy men". This reflects the legends about the seventy-two Jewish elders who were brought from Palestine to Alexandria in the time of the Egyptian ruler Ptolemy II Philadelphus (285-247 BC) to translate the Hebrew Bible into Greek.

The Septuagint is of great importance to the study of the Bible since it represents (ie in translation) the oldest Hebrew text of the Bible known to us - even predating most of the Hebrew texts found among the Dead Sea Scrolls. It takes us back to a version of the Hebrew Bible that existed in the third to second centuries BC. Not only have copies thereof been discovered among the Dead Sea Scrolls, internal evidence also seems to confirm that the Greek of the Septuagint, when compared with other dated Greek papyri from that period, are from that period. The Pentateuch was translated during the third century BC, followed by the translation of the Prophets during the second century BC.

The reason why the Hebrew source text (called the Vorlage) on which the Septuagint is based is so important, is that it differs in various ways from the Hebrew text that evolved into the later Masoretic text (the standard Hebrew text used in later times, named after the scribes who copied the texts during the seventh to eleventh centuries AD). This implies that the Hebrew source text of the Septuagint differs from the Hebrew text used for modern translations of the Bible. It differs in two ways, namely in sequence and subject matter. There are a few places where the material is arranged differently, namely Exodus 35-39 where the building of the tabernacle and its ornaments are discussed, 3 Kings 4-11 (our 1 Kings) concerning King Solomon's reign, the last half of Jeremiah and the end of Proverbs. As for subject matter, there are many small and a few more striking differences.

Among the Biblical texts found among the Dead Sea Scrolls, some correspond with the Septuagint while others are proto-Masoretic texts. It seems that at that stage various forms of the Hebrew text of the Bible existed. Although we cannot affirm that the Septuagint was the more authoritative of these texts, there are some things to be said in its favour. If the legend about the Septuagint being produced under the patronage of the Egyptian king Ptolemy II Philadelphus is correct, we would expect that the translators had access to some of the oldest and best manuscripts, and that they took care to do a very precise translation from the originals (this is especially true for the Pentateuch). This is in part confirmed by fragments discovered among the Dead Sea Scrolls. Some of the oldest manuscripts found between the Dead Sea Scrolls correspond with the Septuagint and not with the Masoretic text.

In his book The Septuagint as Christian Scripture (2002), Martin Hengel mentions a Hebrew text of 1 and 2 Samuel found in Cave 4 at Qumran, which exists in three manuscripts. He writes: "One, written in paleo-Hebrew script seems, since it dates far into the third century [BC], to be the very oldest biblical text we possess. The author of Chronicles already had this form of text. Since the Masoretic text is significantly inferior here to the LXX [Septuagint] exemplar, the LXX [Septuagint] acquires special significance in relation to some of these fragments from 4Q, especially since the translators worked very precisely" (p 84). The paleo-Hebrew script pre-dates the well-known Hebrew script.

Another important Hebrew text discovered at Qumran is a fragment of the book of Jeremiah. As is mentioned in the Encyclopedia of the Dead Sea Scrolls, this Hebrew fragment displays the same shorter and rearranged text known from the Septuagint translation of Jeremiah: "The fragment preserves text from Jeremiah 9:22-10:21, but it is not the Hebrew text as found in the Masoretic Text, but the type of Hebrew text from which the Septuagint had been translated. This fragment demonstrates clearly that part of the Septuagint, and presumably, the full Septuagint, text of Jeremiah is faithfully translated from an ancient Hebrew text from which the Masoretic text differs. Further analysis leads to the conclusion that the Jeremiah-Septuagint text is a more original, short edition of the book with an intelligible order, and that the Masoretic text contains a later, longer edition of the book based on that earlier edition, but amplified and rearranged such that the major sections occur in the same order as they do in the Books of Isaiah and Ezekiel".

The Septuagint and the Masoretic text

During the first century AD, the Septuagint became the basic Old Testament text used by the early church. We can see this from the fact that most quotations in the New Testament (even of Jesus' words) comes from the Septuagint (although I do not believe that Jesus in his interaction with the Jews used the Septuagint). Beginning with Paul, it is the rule to use the Septuagint. This continued for the first few centuries (until the fourth century) during which time the Septuagint was used as Christian Scripture.

When the Septuagint became established as the Christian Old Testament, the Jews started regarding it with suspicion. The Christians used the Septuagint readings to support their claim that Jesus was the long-awaited Messiah (especially Isaiah 7:14 was of importance in this regard because the Septuagint referred to the "virgin" who shall be with child; a reading later disputed by the Jews). In reaction to this, the rabbinical school based in Jamnia (where they went after the destruction of Jerusalem), with Rabbi Akiba (95-135 AD) as chief representative, revised the Hebrew text, probably establishing an official text for use in the Jewish communities. They also established strict rules for textual interpretation as well as a new commentary (Targum). Aquila used this Hebrew text to produce a Greek translation which became the text used by all Greek-speaking Jews in their synagogues all over the world. During the early middle ages, the Masoretic scribes copied the Hebrew text accepted at Jamnia, which is used as the ground text for all our Bible translations.

The rabbinical scholars from Jamnia preferred a Hebrew text (the proto-Masoretic text) which differed from the Septuagint to establish some distance between them and the Christians. They also revised this text. It has been argued (see Dan Gruber's book Rabbi Akiba's Messiah) that some of the Jewish revisions of the text included the removal or rewriting of certain verses found in the Septuagint and used by Christians to argue in support of Jesus as the Messiah. For example, in the Letter to the Hebrews, there are some quotations from the Old Testament that does not appear, or are different, in our Bible. Hebrews 1:6 read: "And again, when God brings his first begotten into the world, He says: 'Let all the angels of God worship him'". This is a quotation from Deuteronomy 32:43 which does not appear in our Bible. It does, however, appear in the Septuagint as well as in texts found among the Dead Sea Scrolls, where we read: "Rejoice, ye heavens with him, and let all the angels of God worship him; rejoice ye Gentiles, with his people, and let all the sons of God strengthen themselves in him". (See also Heb. 10:5 where the quotation is from Ps. 40:6, which is Ps. 39:6 in the Septuagint).

There were some early scholars like Origin who was of the opinion that the accepted Hebrew text was the text originally used for the translation of the Septuagint. When he produced his Hexapla ('six-fold'), in which he compared the Hebrew text with the various existent Greek translations (including that of Aquila), he produced his own revision of the Septuagint (using the Hebrew text as the basis) in one of the columns. Although such revisions of the Septuagint towards the proto-Masoretic text were common since early times (as is demonstrated by texts found among the Dead Sea Scrolls), Origin's revision resulted in a major contamination of the Septuagint text. Contemporary scholars are still working to reproduce the original Septuagint.

Today the Masoretic text is used for all translations of the Bible. The substitution of the Septuagint with the Hebrew Bible in the Church occurred in the fourth century AD when Jerome's Latin translation of the Bible, which used the Hebrew text as the basis (called the Hebraitas), was accepted in the Church. Jerome believed, as did Origin before him, that one should go back to the original language of the Bible for all translations - especially since significant differences exist between the Septuagint and the Hebrew text. At that time it made sense: why use a translation as the basis if one can use the original? What he did not know, and what only became clear since the discovery of the Dead Sea Scrolls, is that the translators of the Septuagint used a very old Hebrew text which in many ways is superior to the Masoretic text.

The use of the Septuagint today

Given this background, one can understand why there is renewed interest in the Septuagint today. When I did the research for my latest book on Abraham and his God (Op soek na Abraham en sy God, 'n studie oor die historisiteit van die Genesis-verhale), I made extensive use of the Septuagint. One of the differences between the Hebrew text and the Septuagint which impacted on my study, concerns numbers. One often find that the numbers in the different texts are not the same. Already in the genealogies of Genesis 5 and 11 differences occur. In the Septuagint, the ages at which the fathers begot their sons are consistently (with a few exceptions) one hundred years later than in the Hebrew text (there are also some differences in the other numbers). Some argue that the Greek translators added this100 years to the genealogies in the Hebrew text, but the occurrence of this same feature in the Hebrew text of Gen. 5:18-31 (three times) could imply that the original text contained this feature throughout.

The overall effect of this difference is that the dates of the flood and Adam differ considerably between the two texts. There are also differences in the number of years given for the period from Abraham to the exodus (Ex. 12:40) and from the exodus to the building of the temple of Solomon (1 Kings 6:1). We read in the Septuagint: "Now the sojourning of the Children of Israel, and of their fathers, which they sojourned in the land of Canaan and in the land of Egypt, was 430 years". The part given in italics does not occur in the Hebrew text. So which text is correct?

Both the Jewish historian Josephus (Antiquities of the Jews, XV:2), as well as St. Paul (Gal. 3:16, 17), refer to this verse and both use the Septuagint as reference. I demonstrate in my book on Abraham and his God that the dates for Abraham which are based on the numbers given in the Septuagint are confirmed by historical evidence. Using archaeological evidence for two important events mentioned in the book of Genesis, namely Abraham's visit to Egypt (Gen. 12) and the Elamitic incursion that took place at that time (Gen. 14), I show not only that these events did happen, but also that the numbers given in the Septuagint are in accordance with the so-called "high chronology" dates for ancient Mesopotamian history as well as the Sothic dates for the twelfth dynasty in Egypt. The flood date that is given in the Masoretic text (2348 BC) can also not be correct - this period is very well researched archaeologically and there are no signs of any flood. At that time both the Egyptian and Mesopotamian civilizations were at their peak after a long period of uninterrupted development.

Another interesting difference between the Hebrew text and the Septuagint concerns the names of God. Although the translators of the Septuagint used Greek words for the names of God, for example, "God" for "Elohim" and "Lord" for "Yahweh" (a practice also found in modern translations of the Bible), it seems that the occurrence of the names in the Vorlage differed from the Masoretic text. It is already clear in the first few chapters of the Book of Genesis that the names of God are not always used in the same way.

In the Masoretic text, the name Elohim is used from Genesis 1:1 to 2:3, after which the name Elohim Yahweh is used from Genesis 2:4 to 3:24. This change in the occurrence of the name of God between the two parts of Genesis 1 to 3 has led to the hypothesis that two different creation stories written by two different authors were recorded. In the Septuagint, the name "Lord God" (Yahweh Elohim) is, however, not consistently used in Genesis 2:4 to 3:24. The name of God is sometimes given as "God" (Elohim). This could have an impact on the mentioned hypothesis.

Of special interest is the use of the word "God" (Elohim) in Genesis 3:23 where we find that God speaks in the "us" form: "And God said, Behold, Adam is become as one of us, to know good and evil". We find the "us" form also in Genesis 1:26 and 11:7. This could imply that Genesis 1-11 were written by the same author. Furthermore, it is possible that the original author understood the word "Elohim" as referring to some type of plurality in God and that he wanted to distinguish it from the name Yahweh Elohim, who takes a more personal role in his relationship with Adam and Eve. The Masoretic text, which uses the name Yahweh Elohim instead of Elohim in Genesis 3:23, do not allow for this possibility.

It is quite interesting that we read in Genesis 2:4 (where the name Yahweh Elohim first occurs in the Bible) that it was Yahweh Elohim who "made the earth and heaven" (the Septuagint gives the more traditional reading: "heaven and earth"). I cannot help but wonder whether St.John had this passage (among others) in mind when he gave his summary of Genesis 1:1-2:4 in the beginning of his gospel: "In the beginning was the Word, and the Word was with God, and the Word was God. The same was in the beginning with God. All things were made by him; and without him was not any thing made that was made" (Joh. 1:1-3). St. John refers not only to the plurality in God as we find in Genesis 1-11; he also states that God made the cosmos through Jesus - and later explicitly assigns the name Yahweh (I am) to Him (Joh. 8:58 etc.).

The differences between the Hebrew text and the Septuagint are clearly of great importance for Biblical studies. It not only impacts on the reading of particular verses but also on our understanding of Scripture as a whole. Today many Christians believe that only the Masoretic text represents the inspired Word of God. Christians in the early centuries of this era, however, believed that the Septuagint was the divinely inspired Word of God. The question is: What does inspiration mean? Does it mean "down to the very words in the original"? The problem is that we do not have access to "the original".

Since early times editors worked on the texts and sometimes we have to accept the existence of different source texts. As mentioned before, the Vorlage (source text of the Septuagint) and the proto-Masoretic texts sometimes differ substantially, for example in the case of the short (Vorlage) and long (proto-Masoretic) versions of Jeremiah. It is possible that different versions go back to the time of Jeremiah (see Jer. 36:27, 28, 32). In my opinion, this does not negate the divine inspiration of the Scriptures, but it forces us to acknowledge the complexity of the issue. My own view is that we could, in spite of this, affirm the integrity of the text. The differences do not bring the integrity of the text into question. I give my view on this issue in more detail in the appendix to the book on Abraham and his God [1].

Conclusion

The discovery of Septuagint fragments or Hebrew texts that correspond with the Septuagint among the Dead Sea Scrolls has reignited interest in the Septuagint. It proved that the Septuagint is not an erroneous version of the Hebrew text of the Bible. No, it represents a very old Hebrew text that differs in many ways from the Hebrew text (the Masoretic text) that is used today for translations of the Bible. In some ways, it is clearly superior to the Masoretic text. The authors of the New Testament used it in their quotations from the Old Testament. The early church used it as Scripture. It is important that the broader church of today also take an interest in the Septuagint and start using it alongside the Masoretic text. Every scholar and Bible student should have one on their shelves or computer. Let us start reading the Septuagint.

[1] Read Biblical inspiration: in a postmodern world

Author: Dr Willie Mc Loud. Ref. www.wmcloud.blogspot.com

Middelgrond in die geloof

In hierdie skrywe praat ek oor die redes vir my deelname aan die kontemporêre godsdiensgesprek en wat ek uiteindelik daardeur wil bereik.  Ek begin ook om my betoog vir 'n middelgrond in die geloof meer eksplisiet uit te spel.  As die Christendom relevant wil bly, sal hulle die middelgrond moet betree. Verder skets ek my visie vir die toekoms. 

"My volk gaan ten gronde weens gebrek aan kennis" - Hosea 4:6

Daar is 'n lewendige godsdiensgesprek wat nou al vir 'n aantal jaar in Suid-Afrika plaasvind. Ek het my deelname by hierdie gesprek in Julie 2011 op my blog aangekondig met 'n skrywe getiteld "Hoekom blog jy, Willie?" (op www.wmcloud.blogspot.com).  Sedertdien het ek op verskeie terreine aan hierdie gesprek deelgeneem.  In 2012 is ek nogal deur die gesprek meegesleur - veral in gesprekke wat in die Nuwe Hervorming gesinde tydskrif Markplein plaasgevind het.  In hierdie verband het my nuutste boek Op soek na Abraham en sy God, 'n studie oor die historisiteit van die Genesis-verhale (Griffel, 2012) heelwat reaksie uitgelok.

Oor die laaste aantal jaar was daar sekere dinge wat my opgeval het.  Een daarvan is die geweldige impak wat modernisme op die ouer generasie (en sommige van die huidige generasie) Suid-Afrikaanse teoloë gehad het.  Een van die artikels wat ek daaroor geskryf het is "Om te glo of nie te glo nie..." wat ek op 15 April 2012 op my blog gepos het.  Hierdie artikel het ook in die tydskrif Pomp 12 (Griffel, 2011) verskyn.  Hierdie modernistiese aanslag bou voort op die foutiewe aanname dat daar in teksstudies ("Bybelwetenskap") op een of ander wyse "wetenskaplike" uitsprake soortgelyk aan die ander empiriese wetenskappe gemaak kan word - wat dui op 'n totale misverstaan van die "wetenskaplikheid" van hierdie dissipline.

Teksstudies is in werklikheid slegs maar 'n hermeneutiese (interpreterende) dissipline wat altyd vanaf sekere veronderstellings werk en waar ander interpretasies altyd moontlik is. Hulle vertrekpunt dat gebrek aan "genoegsame" argeologiese vondse bewys dat daardie gebeure nie plaasgevind het nie dui op 'n baie simplistiese en verouderde konsep van argeologie as empiriese wetenskap.  Ek bespreek hierdie problematiek in my artikel getiteld "A critique of archaeology as a science" wat op 19 Augustus 2012 my blog gepos is. Die invloed van modernisme op die ouer geslag akademici is na my mening een van die belangrikste redes waarom daar oor die afgelope 40 jaar so 'n skeptiese inslag in Suid-Afrikaanse teologiese kringe ontstaan het.

Ek is verbaas oor die onkritiese wyse waarop daar by die modernistiese paradigma ingekoop is (soos daar weer deesdae by post-modernisme ingekoop word).  In verskeie van my artikels het ek die lesers aangemoedig - in navolging van 'n skrywe deur die bekende moderne filosoof Immanuel Kant - om vir hulleself te dink. Om wyer na te lees en uiteindelik self dinge te beoordeel.  Om nie maar net die "geleerdes" na te loop soos mense voorheen die priesters nageloop het en te dink dat hulle al die antwoorde het nie.  Om nie maar net een verouderde paradigma vir 'n ander te verruil wat nie veel beter is nie.  Alhoewel ons baie by die gedissiplineerde studie oor die Bybel kan leer, het akademici nie al die antwoorde nie - daar is wel sommige van hulle wat baie arrogant dink dat hulle by die bron van kennis gearriveer het.  Ons moet ons nie veel aan hulle steur nie - hulle beïndruk eintlik net hulleself.

Ek het ook probeer om 'n gebalanseerde beskouing vir gesonde geloof uit te spel. In hierdie verband het ek artikels oor wetenskap en geloof (07/11/2011), geloof en rede (01/05/2012) asook Bybelwetenskap en tradisionalisme (31/10/2012) geskryf.  Wat my hier bekommer, is dat baie tradisionele Christene in 'n anti-intellektuele raamwerk vasgevang is.  Hulle staan baie wantrouig teenoor die wetenskap, rede en teksstudies.  Hulle vergeet dat Jesus self geleerd was (Luk. 2:47; Joh. 7:15).  So ook die persone wat die grootste impak op die geskiedenis van die Christendom gehad het - Paulus, die kerkvaders, Martin Luther, Johannes Calvyn, John Wesley en baie ander.  As Christene nie sinvolle voorstelle op die tafel plaas nie, sal ander stemme daardie intellektuele gesprek oorheers en sal hulle mettertyd die aanvaarde norme van die samelewing bepaal. Dit is ons verantwoordelikheid om aan die gesprek deel te neem en te toon dat die Bybel vandag nog relevant, betroubaar en geloofwaardig is.  Hoe kan mense die Bybelse boodskap van verlossing glo as hulle nie ter self ter tyd oortuig is van die relevansie van die Bybelse teks vir vandag nie? Dit is waarom ek my blog as 'n intellektuele eerder as 'n geestelike gespreksforum ingerig het.

Wat ek voorstel is dat Christene na 'n middelgrond in die geloof beweeg.  Wat bedoel ek hiermee? Gewoon dat hulle probeer om 'n balans tussen die uiterstes te vind.  Dat hulle gesonde interpretasies nastreef. Dit is egter nie maklik nie. Sommige staan vas by die tradisionele paradigma van denke en sien ander interpretasies as die waaraan hulle gewoond is as kompromie. Sodra 'n mens na die middelgrond beweeg, dink baie tradisionele Christene dat jy nou "liberaal" raak - al staan jy by die beginsels van die evangeliese Christendom.  Hulle sien jou as deel van die "ander" groep terwyl jy hoegenaamd nie enige liberale sieninge onderskryf nie.  Dit is moontlik een van die redes waarom baie behoudende Christene te bang is om regtig te sê wat hulle dink.  Andere in die geleerde milieu kyk weer neer op die eenvoudige evangelie sonder dat hulle enige belewing van die lewensveranderende krag daarvan ondervind. As jy nie deel van die "Bybelwetenskaplike" denkgroep uitmaak nie, dink hulle dat jy sekere simplistiese opvattinge het wat hulle met die tradisionele groep vereenselwig.

Ek kan hierdie probleem met 'n paar voorbeelde illustreer.  Neem byvoorbeeld my nuwe boek Abraham en sy God.  In hierdie boek argumenteer ek dat daar genoegsame rede is om die glo dat Abraham 'n historiese persoon was en dat die verhale in Genesis 2-11 saam met hom van Sumerië na Kanaan gebring is waar dit later deel van Israel se oergeskiedenis uitgemaak het. Ek voer ook ander aspekte van Israel se tradisie soos hul geloof in die God El asook hul wêreldbeskouing na daardie wêrelddeel terug. As my argumente aanvaar word, maak dit 'n baie sterk saak dat die bronmateriaal vir die boek Genesis deur vroeë profete soos Abraham (Gen. 20:7) in Israelitiese kringe oorgelewer is en nie in die tyd van die ballingskap uit Babilon ontleen is nie. Sommige Christene het dadelik aanstoot geneem - volgens hulle kan ons nie die inligting in die Bybel na Sumerië terugvoer nie. God het dit aan Moses geopenbaar. Maar hoe het dit gebeur? Het God dit by die berg Horeb aan hom gedikteer? Hulle het geen begrip vir die milieu waarbinne die Bybelse teks ontstaan het nie. Ons moet tog die sosiale en historiese konteks waarin die Bybel opgeskryf is ondersoek. Sommige van hierdie Christene is net met drie bronne bekend: wikipedia, creation.com en The Two Babylons (eerw. Alexander Hislop, 1916).  Nie een van hierdie bronne het enige gesag in akademiese kringe nie.

Ek het 'n tyd gelede met Lynette Francis op RSG se Praat Saam program oor die antieke Bybelse konsepte van die hemel en die hel gepraat (op 13 September 2012). Daar is baie Christene wat nie besef dat die Bybelse mens 'n totaal ander wêreldbeskouing as ons gehad het nie. Die tema sluit aan by 'n bespreking oor die antieke wêreldbeeld in my nuwe boek Abraham en sy God. Sommige luisteraars wat met die konsepte onbekend is, het dadelik aanvaar dat ek nie in die hemel of die hel glo nie! Ek was nogal verbaas om te sien dat iemand op Facebook skryf dat hy na my geluister het en dat ek nie in die hel glo nie. Hy het selfs die skakel na die gesprek gepos. Wat ek wel in die gesprek gesê het, is dat daardie mense 'n baie gesofistikeerde siening gehad het (in stryd met die uitsprake van sommige hedendaagse Bybelgeleerdes) en dat hulle daardie domains in die onsigbare deel van die kosmos geplaas het - wat ek met die hoër dimensionele struktuur van die kosmos vereenselwig. Ek glo dus dat daardie domains bestaan - maar dit is beslis nie in die raamwerk van die wêreld wat ons ken nie.

Aan die ander kant is daar weer diegene uit tekskritiek kringe wat in beginsel enige historiese basis vir die Genesis verhale verwerp.  Hulle wil gewoon nie aanvaar dat Abraham - of enige van die persone wat in die oergeskiedenis in Genesis 2-12 vermeld word (Noag, Henog ens.) - gelewe het nie. Volgens hulle moet die teks nie op daardie manier gelees word nie - so asof hulle verstaan van die teks die enigste geldige interpretasie is!  Een van die resensente uit hierdie geledere het dadelik die afleiding gemaak dat ek nog deel van die pre-wetenskaplike (tradisionele) paradigma is. As hy die moeite gedoen het om die boek met 'n oop gemoed te lees sou hy gou agterkom dat dit nie die geval is nie. 'n Ander resensent het veronderstel dat ek iemand is wat die Bybel "letterlik" vertolk en dat ek dus die siening onderskryf dat die kosmos sesduisend jaar gelede in ses sondae geskep is. Nou ja, nodeloos om te sê, dit is nie die geval nie. Soos ek reeds genoem het is daar nie by hierdie geleerdes 'n begrip dat hul vakgebied 'n hermeneutiese dissipline is wat gewoon nie finale uitsprake kan maak nie (hulle staan tipies in die modernistiese paradigma waarna ek vroeër verwys het). In der waarheid is ander interpretasies as hul eie nie net moontlik nie; dit maak selfs beter sin.

Die middelgrond is dus 'n moeilike terrein om te betree omdat die opponerende groepe jou tipies by die ander groepeer sonder dat hulle werklik hoor wat jy sê. Maar die tyd het gekom dat ons as Christene wat ons in die middelgrond bevind openlik sê dat ons nie gemaklik is met 'n simplistiese anti-wetenskaplike lees van die teks soos ons dit in tradisionele kringe vind of die sekularistiese benadering wat in Bybelwetenskaplike kringe gevolg word nie. Ons kan nie wonderwerke prysgee of aan die inspirasie van die Skrif twyfel nie. Ons kan nie twyfel in die krag van God om lewens te verander nie. Die middelgrond is 'n breë terrein waar daar vir verskeie interpretasies en dus gesonde gesprek ruimte is. Ons moet egter nie ten alle koste die middelgrond nasteef nie - alhoewel gesonde interpretasies ons wel daar sal uitbring.

Ons kan beide 'n intellektuele benadering tot die Bybelse teks volg en terselfdertyd glo dat die God van die Bybel vandag nog steeds in en deur mense in die geskiedenis werksaam is. Ons kan daarna streef om sinvolle interpretasies van die teks voor te staan wat sin maak vir die mense van ons tyd. Ons kan ook daarna streef dat God ons in hierdie tyd as werktuie sal gebruik om die wêreld deur ons te bereik. Soveel Christene wat intellektueel ingesteld is raak vervreemd van die geestelike krag van God wat in ons lewens werk, terwyl soveel Christene wat daardie krag ervaar mettertyd vanweë hul anti-intellektuele ingesteldheid vervreemd raak van die samelewing waarin hulle lig en sout moet wees. Ek het vroeër in 'n ope brief die kerk in Suid-Afrika uitgedaag om vandag relevant te wees.

Ek het oor die afgelope tyd by verskeie geleenthede voorgestel dat ons interpretasies van die Bybelse teks moet voorstaan wat vir die ingeligte mense van ons tyd sin maak.  Ons moet die teks op 'n sinvolle wyse herinterpreteer soos Jesus self in sy tyd gedoen het. Was dit nie Hy wat gesê het: "Julle het gehoor dat aan die mense van die ou tyd gesê is... Maar Ek sê vir julle...".  Dink aan sy radikale nuwe verstaan van die Sabbat en hoe kwaad die tradisionele groep hieroor was. Hy het dramatiese nuwe interpretasies van die teks aan die skares voorgehou wat 'n groot impak op hulle gehad het. Ons moet dieselfde doen. Ons moet ook interpretasies voorstaan wat wegbreek van daardie "oorlewering van die ou mense" wat uitgedien geraak het.

Dit is teen hierdie agtergrond dat ek beplan om in hierdie jaar voorstelle op die tafel te plaas. Daar is 'n artikel oor die Septuagint (die Griekse vertaling van die Ou Testament wat deur die Bybelskrywers en die vroeë kerk gebruik is) waaruit die waarde van gesonde tekskritiek duidelik blyk - in hierdie geval het tekste wat tussen die Dooie Seerolle gevind is belangrike implikasies vir ons verstaan van die teks. Daar is 'n artikel oor die skeppingsnarratief van Genesis 1 waarin die problematiek rondom die sewe skeppingsdae aangespreek word - die teks ondersteun nie sieninge wat teen die wetenskap indruis nie. Ook die vraag of Adam die eerste mens was word in 'n artikel aangespreek. Verder is daar 'n artikel waarin die filosofiese basis vir geestelike intuïsie (wat Christene "God se stem" noem) beredeneer word. Ek beoog om hierdie artikels op my blog te pos en ook - saam met goeie artikels deur ander skrywers - in my ebrief "Undertanding the World" in te sluit.

Ek hoop dat daar uiteindelik al meer Christene sal wees wat openlik en gemaklik die middelgrond van geloof betree. Dat daar gemeentes uit verskeie kerkgenootskappe asook verskillende bedieninge sal wees wat rondom so 'n middelgrond sal hande vat om die mense van ons tyd met die evangelie te bereik. Dat daar 'n netwerk van Christene sal ontstaan wat nie alleen die dinamika van gesonde intellektualisme onderskryf nie, maar wat terselfdertyd die krag van God op 'n nuwe en lewende wyse in hul eie lewens ervaar. Ek vertrou dat hierdie stroompie uiteindelik tot 'n magtige geestelike rivier sal groei wat oor kerkgrense heen sal saamwerk om op nuwe maniere en met nuwe metodes na die mense van ons tyd uit te reik. Wat die evangelie op so 'n wyse aanbied dat dit nie alleen vir die mense van ons tyd sin maak nie, maar dat hulle ook hul lewens deur geloofsvertroue aan die God van die Bybel sal wy.  Dat ons opnuut soos 'n stad bo-op 'n berg sal wees vanwaar die helder lig vreemdelinge en ronddwalendens uitnooi om nader te staan. Dat ons 'n oase sal wees waar menigte siele se dors geles sal word. Dat ons in die tyd waarin ons lewe 'n verskil sal maak.

Om 'n verskil te maak moet ons waag. Ons moet bereid wees om op te offer. Ons moet bereid wees om uit ons gemaksone te beweeg. Ons moet bereid wees om met 'n oop gemoed dinge te ondersoek. Ek het gedurende die tyd waarin ek die boek Abraham en sy God geskryf het baie met Abraham se lewe geïdentifiseer en later vyf geestelike oordenkings daaroor op RSG se godsdiensprogram gedoen. Abraham het in gehoorsaamheid aan God sy vaderland - die land van die bekende, Sumerië - verlaat en na 'n onbekende land getrek. So moet ons ook soms die land van die bekende - die paradigma waaraan ons bekend is - verlaat om na die middelgrond van relevante en geloofwaardige interpretasies van die Bybelse teks te beweeg.  Interpretasies wat steeds die evangeliese beginsels onderskryf. As ons dit nie doen nie, gaan die Christendom al meer irrelevant word. Ons kan na Europa kyk vir 'n toekomsblik op ons eie land - dit is 'n godlose plek waar die evangeliese Christendom bykans uitgesterf het. As ons niks doen nie, sal ons land waarskynlik ook oor 40 jaar ook so lyk. So die vraag is: Gaan ons die pad aandurf? Ek het besluit: Ek trek die land binne. Almal wat wil saamtrek, is welkom.

Skrywer: Dr Willie Mc Loud Ref. www.wmcloud.blogspot.com

Lees ook
Die profeet
A message for the church
God hoor
Wrong choices
The Power of God
Something or Someone is Missing
Revival is of the Lord

Om God te glo

Om te glo of nie te glo nie

Paradigmas in konflik: Bybelwetenskap vs tradisionalisme

Sedert die wetenskaplike ondersoek na die Bybel jare gelede begin het, het die godsdienstige landskap stadig maar seker ontvou in twee breë godsdienstige strome wat langs mekaar vloei en mekaar grotendeels uitsluit. Daar is baie kerke wat hulleself in die tradisionele stroom van die Christendom bevind wat die legitimiteit van Bybelwetenskap in beginsel ontken. Bybelwetenskaplikes - wat veral in die raamwerk van die gereformeerde teologie 'n tuiste gevind het (alhoewel sommige van hulle selfs daar ongemaklik voel) - is weer van mening dat die eersgenoemde groep 'n pre-wetenskaplike benadering tot die Bybel volg wat in die wetenskaplike tyd waarin ons lewe geen legitimiteit meer het nie. Tussen hierdie pole is daar baie mense wat oor die geldigheid van hierdie paradigmas nadink. 'n Boek soos Hier staan ek... is 'n voorbeeld daarvan (sien bespreking). Uiteindelik gaan dit oor die ruimte wat vir geloof geskep word.

Ons lewe in 'n tyd waarin daar 'n intense godsdienstige debat plaasvind. Aan die een kant is daar die Christene wat in 'n bykans twee-duisend jaar oue tradisie staan wat glo dat ons die Bybel onvoorwaardelik kan en moet glo en toepas. Aan die ander kant is daar die Bybelwetenskaplikes en ander teoloë wat radikaal met die tradisionele opvattinge gebreek het en wat die Bybelse teks glad nie as "heilig" beskou nie, maar gewoon as 'n boek waarin daar van mense se denke oor God vertel word. Tussen hierdie teenpole is daar natuurlik meer genuanseerde sieninge, asook die groter samelewing met baie mense wat vrae vra, wat wonder of hulle maar net als so kan glo, wat twyfel. Die eerste groep loop die gevaar dat hulle hulself uit die gesprek uitsluit en dat hulle mettertyd feitlik geen inpak meer op die samelewing sal hê nie. Die tweede groep kan mense se geloof radikaal ondermyn en in effek die deur na 'n sekulêre samelewing oopmaak (sommige van hulle glo self nie meer nie).

In hierdie skrywe bekyk ek elk van hierdie groepe van nader. Ek kyk watter persepsies hulle van mekaar het, wat hulle essensiële vertrekpunte is, wat die inpak van hul sieninge op geloof is en hoe gewone Christene sinvol hul eie perspektief kan vorm. Ekself kom uit 'n tradisioneel-Christelike agtergrond (soos bykans almal in Suid Afrika) en beskou myself as 'n behoudende Christen. Ek het die afgelope tyd oor verskeie sake met persone wat hulle aan die kant van die Bybelwetenskap skaar, asook met Sakkie Spangenberg self, binne die raamwerk van die tydskrif Markplein gesprek gevoer. Ek sal in hierdie skrywe meer van my eie ervaring in hierdie verband vertel.

Persepsies skep die werklikheid

Tradisionele Christene en Bybelwetenskaplikes bevind hulleself in twee opponerende paradigmas wat grotendeels onversoenbaar met mekaar is. Elk leef in hul eie paradigma - dit is perspektiewe wat oor jare deur andere, veral die leiers in hul gemeenskap, by hulle ingeprent is. Alhoewel hulle dit nie besef nie, is hulle 'n produk van die godsdienstige of intellektuele kultuur waaruit hulle kom. Soos die filosowe Martin Heidegger (in die algemeen) en Thomas Kuhn (meer spesifiek vir die akademiese wêreld) getoon het, is alle mense - gewoonlik sonder dat hulle dit besef - tot in hul diepste menswees deur die kultuur waaruit hul kom gevorm. Dit beteken dat hulle in effek nie vry en openlik oor sake nadink nie. Hulle denkpatrone is gevorm deur die persone waarna hul opsien, die boeke en tydskrifte wat hul lees en die algemene perspektiewe wat in hul kringe gehandhaaf word. Hulle praat 'n eiesoortige taal, het sekere gemene gebruike asook sekere verwagtinge van mekaar wat as aanvaarbare gedrag in hul geledere beskou word. Hulle is oor jare - soos hulle in daardie paradigma opgebring is - gevorm tot die mense wat hulle is.

Hierdie verbondenheid tot 'n bepaalde paradigma het noodwendig tot gevolg dat almal (selfs in die algemeen) 'n sekere blindekol het. Wanneer 'n mens na iemand luister wat uit 'n ander paradigma kom, dan word dit dadelik binne die paradigma waaruit jyself kom verstaan. Daardie persoon word dadelik verstaan volgens die perspektiewe wat daardie paradigma van die ander een het. Sodra die hoorder die spreker aan 'n sekere paradigma toegeken het, word daar summier aanvaar dat als wat hulle sê - en gaan sê - ooreenkom met die karikatuur wat daardie groep van die ander het. Dit beteken dat die persepsies wat die groepe van mekaar het uiteindelik die werklikheid is waarbinne hulle met mekaar in interaksie kom. Die gevolg is dat hulle nie mekaar "hoor" nie en in effek by mekaar verby praat. Daar word gewoon van meets af aanvaar dat die ander persoon se siening "verkeerd" is en daar word nie ruimte gemaak dat daardie persoon ook 'n geldige punt kan hê nie. In baie gevalle is hul uitsprake gewoon vir die ore van ander luisteraars bedoel om hulle na hul siening te probeer oorhaal.

Wat sulke persepsies betref, beskou die tradisionele Christene die Bybelwetenskaplikes as persone wat die wetenskap klakkeloos naloop en in die proses die geloof verloën. Dat hulle daarop uit is om die Bybelse teks radikaal te kritiseer en so die gesag daarvan ondermyn. Dat hulle die basiese waarhede van die evangelie prysgegee het. Aan die ander kant beskou Bybelwetenskaplikes die tradisionele Christene as mense wat op 'n pre-wetenskaplike wyse met die Bybelse teks omgaan. Hul sieninge is primitief en onvanpas vir die wetenskaplike eeu waarin ons lewe. Hulle is van die werklikheid verwyder.

Die tradisionele Christendom het ongelukkig ook in die verlede baie mense van die kerk vervreem deur hul liefdeloosheid, onbuigsame dogma en die harde sweep van sensuur. Dit het nie alleen diep psigologiese letsels gelaat nie, dit het ook daardie groep onherroeplik van die tradisionele Christendom vervreem. In die boek Hier staan ek... maar ek kan nie sê wie ek is nie en ek is nie alleen nie (Griffel, 2011) vertel 'n aantal persone, waaronder vyf anonieme predikante, omtrent hul negatiewe belewing van die tradisionele Christelike geloof. Onder hulle tel 'n groot aantal persone wat hulle tans in die sfeer van die Bybelwetenskaplike denke bevind - waaronder Sakkie Spangenberg wat as 'n leidende figuur in daardie kringe erken word.

Bybelwetenskaplikes beklee egter nie die morele hoë grond nie en sommige tree op dieselfde wyse op teenoor diegene wat met hulle verskil. Daar is duidelik persone aan albei kante van die spektrum wat nie ander standpunte kan verdra nie - en wat hard en liefdeloos oorkom. Ek het persoonlik al sulke gedrag in verskeie situasies beleef. Ook vanuit Bybelwetenskaplike kringe. Ek kan dit toelig uit my ervaring met die elektroniese tydskrif Markplein. In Januarie 2012 het ek die eerste maal die tydskrif per epos ontvang. Die redakteurs van die tydskrif was vroeër deel van die redakteurspan van Hier staan ek.

Daar het deur die loop van 2012 'n lewendige gesprek oor dinge soos die historisiteit van die Israeliete se uittog en die wetenskaplikheid van Bybelwetenskap ontwikkel. Op 'n stadium was ek en Sakkie Spangenberg die belangrikste opponerende stemme (oor die wetenskaplikheid van Bybelwetenskap). Daarom het dit my nogal verbaas dat die redakteurs hom - as my direkte opponent in die gesprek - gevra het om my boek Op soek na Abraham en sy God, 'n studie oor die historisiteit van die Genesis-verhale (Griffel, 2012) te resenseer ('n mens sou dink dat iemand neutraal so iets moet doen). Ek kan uit die resensie aflei dat hy waarskynlik nie meer as die inleiding en die eerste hoofstuk gelees het nie. Hy het die resensie as 'n geleentheid gesien om sy venyn op my te projekteer en het probeer om my belaglik te maak. Hy aanvaar gewoon dat sy paradigma die enigste geldige een is en dit het nie by hom opgekom dat ek gewoon nie by sy paradigma inkoop nie. (Gelukkig het daar darem net te vore 'n baie meer vriendelike resensie in die TEO verskyn - die tydskrif van die teologiese fakulteit van die Universiteit van Pretoria - geskryf deur Gerda de Villiers wat self in daardie paradigma staan.) [1]  In 'n sekere sin het presies gebeur waarteen ek vroeër in 'n brief aan Markplein (Feb 2012) gewaarsku het, naamlik dat sommige Bybelwetenskaplikes soos die Atheners van destyds nie ander stemme op die markplein kan verdra nie en hul bes sal doen om sulke stemme te smoor (soos destyds met Sokrates gebeur het).

Dit was vir my duidelik dat Sakkie glad nie belang gestel het om te hoor wat ek sê nie. Ek het reeds in 'n brief in die vorige uitgawe (Sep 2012) geskryf: "Volgens Sakkie [se skrywe in Markplein Mei/2012] het ek ''n broertjie dood' aan die woord 'Bybelwetenskaplike'. Dit lyk vir my so al of Sakkie my met hierdie opmerking soos 'n lastige vlieg probeer afskud. Hy ignoreer my problematiek en gaan gewoon voort om te bevestig dat 'vakspesialiste' soos hy weet wat hulle doen. So asof ander mense geen reg het om vrae te vra nie. So asof net hy en ander 'Bybelwetenskaplikes' die reg het om uiteindelik uitsprake oor die 'wetenskaplikheid' van hul studieveld te maak. Na my mening gaan dit hier oor die wortel van die problematiek wat die huidige godsdienstige gesprek in Suid-Afrika raak...

Dit lyk vir my so al of Sakkie nog in die raamwerk van die moderne (waarby ek modernistiese bedoel) paradigma opereer (Diek se artikels in Markplein toon dieselfde inslag). Dit blyk vir hom moeilik te wees om te aanvaar dat ons vandag vir verskeie narratiewe kan ruimte maak en dat 'wetenskaplikes' soos hy wat in hul vakdissiplinêre paradigma vasgevang is (soos die wetenskapsfilosoof Hans Kuhn uitgewys het) dit uit die aard van die saak moeilik vind om te aanvaar dat ander narratiewe ook geldig kan wees. Oor sy summiere verwerping van die moontlikheid dat prominente Bybel figure soos Abraham werklik kon lewe, kan ek net na die werk van Martin Bernal verwys (veral bekend vir sy boek 'Black Athena'), wat toon dat die 'hiperkritiese' en 'beterweterige' houding van geleerdes nie aan die feit verander dat diegene wat die tekste geskryf het baie nader aan daardie gebeure gelewe het nie (in direkte kontinuïteit van daardie vroeë tradisie)... Vir enige 'oop gesprek' is dit belangrik dat die gespreksgenote regtig probeer om na mekaar te luister. Ek is nie seker of Sakkie (en Diek) regtig 'hoor' wat ek sê nie." (brief verkort) Na die episode het ek gewonder of ons mekaar ooit sal "hoor" en of daar nie 'n onoorbrugbare paradigmatiese gaping tussen ons is nie.

Die kernwaarhede van elke paradigma

Elk van die groepe huldig sekere sieninge wat hulle tot onaantasbare "waarhede" verhef. Dit is veral die verskillende wyses waarop hulle die Bybel as teks beoordeel wat hulle fundamenteel van mekaar skei. Tradisionele Christene aanvaar dat die Bybelse tekste oorspronklik deur bekende skrywers soos Moses, Samuel, Dawid en so meer opgeteken is, dat dit oorspronklik onder leiding van die Heilige Gees woordeliks korrek geskryf is, dat dit as sodanig (behalwe vir kleinere foute wat met die oordra ingesluip het) aan ons oorgelewer is, dat dit 'n betroubare bron oor die geskiedenis is, dat dit in geheel gesien oor God se verlossingsplan met die mens handel en dat dit as die geïnspireerde "Woord van God" beskou moet word. Bybelwetenskaplikes is op hul beurt van mening dat die Bybelse teks op 'n laat stadium deur (meestal) onbekende skrywers opgeteken is (die tekste van die Ou Testament is grotendeels tydens en na die Babiloniese ballingskap geskryf en die Nuwe Testament lank na die gebeure waaroor dit handel), dat dit op dieselfde vlak as ander antieke tekste beskou moet word, dat dit nie 'n betroubare bron oor die geskiedenis is nie, dat dit grotendeels oor mense se denke oor God handel en dat dit dus as "mense se woorde oor God" gereken moet word.

Tradisionele Christene aanvaar hul sieninge "deur die geloof". Alhoewel hulle die Bybelse teks natuurlik baie versigtig bestudeer, neem hulle in baie gevalle nie kennis van ander buite-Bybelse antieke literatuur wat lig op die Bybelse teks kan werp nie. Hulle word ook nie aan die wyer gesprek oor die tekste blootgestel nie en behou uiteindelik hul kohesie deurdat hul sieninge gewoon as norm binne hul eie geledere beskou word. Baie tradisionele Christene glo dat hulle nie op enige van die "Bybelse waarhede" kan skiet gee nie omdat dit niks anders as kompromie met liberalisme sal wees nie. Wat die Bybelwetenskaplikes betref, aanvaar hulle dat die "wetenskap" hul sieninge onderskryf. Hulle aanvaar dat argeologiese ondersoek getoon het dat die Bybel nie 'n betroubare bron oor die geskiedenis is nie (meestal omdat daar in baie gevalle volgens hulle nie "genoegsame" bewyse gevind kon word nie). In die raamwerk van akademiese studies dwing hulle hul beskouing as die enigste geldige benadering tot die Bybelse teks af.

Daar is baie Christene wat probeer om hul geloof op 'n manier met die wetenskaplike benadering tot die Bybel te versoen. Binne die raamwerk van die gereformeerde teologie - waar die wetenskaplike ondersoek na die Bybel as vertrekpunt geneem word - word verskillende strategieë gevolg om dit te bewerkstellig. So word daar tipies aanvaar dat die waarde van die teks vir ons geloof uiteindelik daarin lê dat ons baie kan leer oor die wyse waarop daardie mense oor God nagedink het. Die teks moet dus nie as 'n bron oor die geskiedenis beskou word nie; dit gaan uiteindelik oor die teologiese denke wat in die teks na vore tree. So skryf Gerda de Villiers in die genoemde resensie oor my boek Abraham en sy God waarin ek 'n saak vir die betroubaarheid van die Genesis-verhale as 'n bron oor die antieke geskiedenis van Israel maak, die volgende:

"[O]m die tekste met argeologie en harde historiese feite te laat klop, misken die intensie van die Bybel: dit wil juis nie ‘n betroubare gesaghebbende bron van die geskiedenis wees nie... Die vraag is dan nie na Abraham as historiese figuur nie, maar na die teologie – of teologieë rondom die Abraham-figuur. Deur tekste het Ou Israel nie ‘n historiese Abraham nie, maar ‘n teologiese Abraham en sy God beskryf. En dít is die Bybelwetenskappe se soektog: nie ‘n historiese Abraham nie, maar ‘n Abraham soos wat Ou Israel hom verstaan het." [2]

Hierdie strategie oorkom die wetenskaplike problematiek rakende gebrek aan bewyslas (vir Bybelse gebeure) asook wonderwerke. Maar dit ondermyn die gesag van die Bybel tot so 'n mate dat dit bykans vir die gemiddelde persoon onhoudbaar word om steeds vertroue in die Bybelse boodskap van verlossing te hê. As die betroubaarheid van die Bybel as bron oor die geskiedenis prysgegee word, dan kom ons uiteindelik voor die vraag te staan: moet ons dieselfde omtrent Jesus doen? Is sy historisiteit ook nie belangrik nie. Op hierdie punt gooi gereformeerde teoloë wal. Sommige soos Ben de Toit (in sy boek God? Geloof in 'n postmoderne tyd (Griffel, 2012)) skop by Jesus vas. Alhoewel hy die bestaan van Satan prysgee en uiteindelik in 'n "God agter God" glo, is die opstanding van Jesus die plek waar hy die streep trek. Maar hoe volhoubaar is so 'n posisie in die raamwerk van Bybelwetenskap?

Christene - veral diegene uit die meer tradisionele stroom - sien hierdie uitkoms as een rede waarom daar in die eerste plek nie aan die eise van die wetenskap toegegee moet word nie. Die gemiddelde persoon is egter nie gemaklik met 'n geloof wat glad nie op 'n sinvolle wyse met die wetenskap in gesprek tree nie. Hulle staan voor 'n dilemma: daar word algemeen aanvaar dat die wetenskap die norm vir alle studievelde moet wees, maar terselfdertyd lyk dit of die wetenskap alle deure vir geloof toemaak. Die vraag is egter of die wetenskap inderdaad die sieninge van Bybelwetenskap onderskryf? Alhoewel dit op die oog af so mag lyk, is dit nogal nie die geval nie. Oor die laaste aantal jare is daar 'n nuwe wending in feitlik alle studievelde waarin daar indringende vrae oor die filosofiese gronde - dit is die basiese veronderstellings wat deur wetenskaplikes gemaak word - gevra word. Die vraag is dus: Hoe wetenskaplik is die wetenskap - en meer spesifiek Bybelwetenskap?

Alhoewel Bybelwetenskaplikes gewoonlik aanvaar dat die "waarhede" van die tradisionele Christendom onhoudbaar is, is hul eie "waarhede" nie so vas en seker as wat hulle self dink nie. Bybelwetenskap is glad nie 'n empiriese wetenskap soos byvoorbeeld fisika, biologie en so meer nie. Dit word onder die sogenaamde "hermeneutiese" dissiplines gereken - dit is die interpreterende studievelde. Hier gaan dit oor die interpretasie van tekste. Alhoewel Bybelwetenskaplikes van mening is dat ander studievelde soos argeologie hul aanslag tot die tekste noodsaak, is dit nie so nie. Daar was oor die laaste aantal jare indringende gesprekke binne argeologiese kringe en daar is grotendeels afgesien van alle pogings om argeologie as 'n empiriese wetenskap te bedryf (sien die artikel op my blog: A critique of archaeology as a science). Daar het 'n groter openheid ontwikkel dat daar verskeie interpretasies van die data kan wees en dat verskillende narratiewe moontlik is. Dit lyk egter nie of die implikasies van hierdie gesprek al werklik tot Bybelwetenskaplike kringe deurgedring het nie. Hul liefde vir die uitdrukking "Bybelwetenskap" (wat eintlik net teksstudies is) en hul houding laat dit soms lyk of hulle onder die wanindruk verkeer dat hulle 'n ware (empiriese) "wetenskap" bedryf.

Alhoewel dit vir die Bybelwetenskap ondenkbaar is, is daar duidelik ruimte vir ander interpretasies van die Bybelse teks as die wat hulle voorstaan. Argeologiese ondersoek het beslis nie die Bybel verkeerd bewys nie (die saak van Bybelwetenskaplikes in hierdie verband berus grotendeels op die gebrek aan "genoegsame" data) en die Bybelskrywers self maak daarop aanspraak dat hulle 'n betroubare weergawe van Israel en later die kerk se geskiedenis opgeteken het. Die probleem het eerder met wonderwerke te doen. Die vraag is dan of ons kan glo dat God bonatuurlik in die geskiedenis ingegryp het en of ons dit op wetenskaplike gronde as mites en magiese beskouinge van primitiewe mense afmaak. Op hierdie punt gaan dit uiteindelik daaroor of ons glo dat God wonderbaarlik in Israel en die kerk se geskiedenis kon werk of nie. Dit val buite die raamwerk van die wetenskap.

Hoe om die geloof te behou?

Daar kan uiteindelik gevra word: Wat is die impak van die verskillende paradigmas op geloof? Daar kan geen twyfel bestaan dat die tradisionele Christendom baie mense deur hul harde en liefdelose dogma van die geloof vervreem het nie. In die boek UnChristian, what a new generation really thinks about Christianity... and why it matters (BakerBooks, 2007), waarin navorsing oor buitestaanders se persepsies oor evangeliese Christene in die VSA bespreek word, skryf die outeurs (self evangeliese Christene): "Painful encounters with the faith also have a strong influence on what a person thinks of Christianity. In fact, we discovered that one-fifth of all outsiders, regardless of age, admitted they 'have had a bad experience in a church or with a Christian that gave them a negative image of Jesus Christ'... Being hurt by Christianity is far more common among the young than among older outsiders. Three out of every ten outsiders said they have undergone negative experiences in churches and with Christians" (p32).

Die persoonlike getuienisse in Hier staan ek is duidelik in lyn met hierdie navorsing. Wat egter opval, is dat die meeste van die persone wie se getuienisse in die boek opgeneem is, ouer mense is. Dit staan in kontras met die Amerikaanse getuienis. Wat kan die rede wees? Dit het moontlik daarmee te doen dat die Afrikaner kultuur in sigself 'n paar dekades terug soms nog 'n harde, ongenaakbare kant gehad het. Die Christelike belewenis in Afrikaner kringe was tot 'n groot mate 'n weerspieëling en projeksie van die wyer Afrikaner kultuur. Dit verander egter nie aan die feit dat die meeste bydraers ook hul vervreemding van die kerk aan die "simplistiese en onhoubare" sieninge van die tradisionele Christendom toeskryf nie. Vir hulle is die tradisionele beskouinge net nie meer relevant tot die wetenskaplike eeu waarin ons lewe nie.

Wat verder omtrent die bydraers opval, is hoeveel van hulle predikante is of was. Hoekom sal so baie predikante hul geloof verloor of ten minste twyfel? Die antwoord hierop het duidelik nie net met die praktiese belewing in die kerk te doen nie maar ook met die teologiese opleiding waartydens hul intellektuele-godsdienstige basis gelê is. Uit die voorafgaande bespreking is dit duidelik dat die Bybelwetenskaplike aanslag wat in die gereformeerde teologie gevolg word 'n belangrike bydraende faktor in hul geloofsherbesinning kon wees. As die wetenskaplike aanslag tot die Bybel onkrities tot sy noodwendige implikasies deurgevoer word, is dit duidelik dat die ruimte vir geloof aansienlik ingeperk word. Die Bybelwetenskaplike benadering werk ongeloof aan die hand. Daarom is dit nodig dat die wetenskaplike basis vir hierdie benadering opnuut onder oë geneem word - dit is nie so "wetenskaplik" as wat algemeen veronderstel word nie.

Daar is natuurlik baie predikante en ander Christene wat met die Bybelwetenskap bekend is, maar wat nie by al haar veronderstellings inkoop nie. Hulle aanvaar dat daar plek vir 'n gesonde vorm van tekskritiek is, maar hulle aanvaar nie die veronderstelling dat die Bybelse teks slegs as teologiese nadenke oor God beskou moet word nie. Hulle is van mening dat daar genoegsame getuienis is dat die Bybelse verhale wel as betroubaar aanvaar kan word. Vir hulle is hierdie punt baie belangrik omdat dit die gesag van die Bybel as "Woord van God" onderlê. Sommige van hulle staan nader aan die tradisionele beskouinge en onderskryf dinge soos die woordelikse inspirasie van die Bybel, die skepping in ses sondae en so meer. Andere onderskryf eerder 'n integriteitsiening van inspirasie (sien die bylaag in my boek Abraham en sy God) en is gemaklik met die Groot Knal (alhoewel dalk nie met Neo-Darwinistiese evolusie nie). Maar hulle staan by die basiese leerstellings van die Christelike geloof. En hulle streef hopenlik om deurgaans in hul interaksie met andere (en veral diegene wat met hulle verskil) die gesindheid van Christus te openbaar.

Alhoewel die Bybelwetenskap nooit die tradisionele perspektief waarin alle tekskritiek summier afgewys word se geldigheid sal aanvaar nie, is daar geen rede om die bestaansreg van ander sinvolle narratiewe te ontken nie. Alhoewel hierdie geleerdes vanweë hul langdurige blootstelling aan die voorveronderstellings van hul eie paradigma nie met ander narratiewe gemaklik is nie, is dit hoog tyd dat hulle afsien van hul pogings tot hegemoniese beheer oor interpretasie. Dit is juis wat die postmoderne mens uit die foute van modernisme geleer het: niemand het 'n alleenreg op interpretasie nie. As Gerda de Villiers dus skryf: "[Die Bybel] wil juis nie ‘n betroubare gesaghebbende bron van die geskiedenis wees nie", dan is dit beslis nie 'n feitlike wetenskaplike stelling nie; dit is gewoon 'n projeksie van haar eie paradigmatiese verbondenheid.

Baie Christene is, net soos die gemiddelde persoon op die markplein van denke, op soek na sinvolle interpretasies. Interpretasies wat relevant is vir die wetenskaplike tyd waarin ons lewe, maar wat terselfdertyd genoeg ruimte skep vir geloof. Tradisionele Christene huldig soms sieninge wat net nie meer vir die kontemporêre mens sin maak nie en dus geloof ondermyn. Ingeligte mense kan net nie meer vrede maak met sieninge wat teen alle wetenskaplike feite ingaan nie. Aan die ander kant huldig Bybelwetenskaplikes sieninge wat nie alleen geen wetenskaplike gronde het nie (wat die vakgebied vanweë haar diep wortels in modernisme geërf het), maar wat ook die ruimte vir geloof aansienlik inperk. Beide paradigmas dra dus by tot ongeloof. Wat nodig is, is sinvolle interpretasies wat genoegsame ruimte vir geloof skep.

Slot

Die tradisionele Christendom en die Bybelwetenskap staan as twee onversoenbare teenpole teenoor mekaar. Twee paradigmas wat nie mekaar se taal verstaan nie en wat ook nie geïnteresseerd is om na mekaar te luister nie. Twee paradigmas wat oor jare gevorm is en wat nie maklik sal verander nie. Beide hou vas aan hul "waarhede" - die een groep aan die waarhede van die "geloof" en die ander aan die waarhede van die "wetenskap". Tog is die geloof nie van meets af in kompetisie met die wetenskap nie - ons kan in wonderwerke glo al dink ons dat die wetenskap oor die algemeen die wette van ons wêreld goed beskryf. Die dae waarin Bybelwetenskaplikes gedink het dat hulle narratief die enigste geldige narratief is, is ook verby. Bybelwetenskap is glad nie so wetenskaplik as wat soms in daardie kringe gedink word nie. Dit is juis hierdie beperking van Bybelwetenskap wat die ruimte skep waarin ander geldige interpretasies kan bestaan. Daar is vandag ruimte vir verskillende sinvolle narratiewe. Daar is ruimte vir die gemiddelde persoon om hul eie narratief saam te stel - om vir hulleself te dink. Om dit so te konstrueer dat dit ruimte maak vir geloof.

[1]  In Op soek na Abraham en sy God argumenteer ek dat die Genesis-verhale sedert die vroegste tye in Israelitiese kringe oorgelewer is (die pre-patriargaalse verhale is dus nie tydens die ballingskap uit Babilonië ontleen nie). Ek voer verskeie argumente hiervoor aan wat veral op argeologiese getuienis, vroeë Sumeriese en Akkadiese tradisies asook die oorspronge van die Israeliete se godskonsep berus (die oorspronge van El-Elyon, El-Sjaddai, Elohim - en Satan - in die raamwerk van die Hebreeuse goderaad).  Alhoewel ek laasgenoemde as my belangrikste argument beskou, het nie Sakkie of Gerda enige opmerkings daaromtrent gemaak nie.

[2]  Gerda gee te hoog op. Bybelwetenskaplikes kan nie daarop aanspraak maak dat hulle toegang tot die denke van Ou Israel het en dus weet hoe hulle Abraham verstaan het nie. Ons rekonstruksie van hul perspektiewe is maar net ons eie perspektiewe oor hulle.

Skrywer: Dr Willie Mc Loud. Ref. www.wmcloud.blogspot.com; wmcloud@yahoo.com
As jy die artikel sinvol vind, stuur dit aan andere wat ook in die kontemporêre godsdienstige gesprek geïnteresseerd is. Share dit. So kan al meer mense saampraat.

Lees Willie Mc Loud se artikels
A critique of Biblical Criticism as a scholarly discipline
A critique of archaeology as a science

Lees die resensie van Gerda de Villiers in TEO hier.

Die Markplein uitgawe (Okt 2012) waarin Sakkie Spangenberg se resensie van Abraham en sy God verskyn, is nog nie op hul webblad gepos nie.